Ли Нарангуа: Өвөрмонголд яс засдаг бариач олон бий


8-р сарын 19
7 цаг 55 минут

Р.ОЮУН

 Энэ удаагийн зочноор Австралийн үндэсний их сургуулийн профессор, түүхийн ухааны доктор Ли Нарангуаг урьж ярилцлаа. Тэрбээр “Чингис хааны ертөнц ба монгол судлал” олон улсын эрдэм шинжилгээний хуралд Өвөрмонголын яс барих бариа сэдвээр илтгэл тавьсан юм.

 

-Та Өвөрмонголын яс барих бариа сэдвээр сонирхолтой илтгэл тавьсан.  Энэ талаар манай уншигчдад тайлбарлаж өгөхгүй юу?

-Монгол хүн болсны хувьд уламжлалт анагаах ухаанаа дэлхий нийтэд таниулъя гэж бодоод гурван жилийн өмнөөс судалгаа хийсэн. Үүгээрээ ном гаргах бодолтой байгаа. Яс барих бариа нь уламжлалт анагаах ухааны нэг төрөл. 1920, 1930-аад оны үед Монголын бурхан шашин, бөө, уламжлалт анагаах ухаан хор хөнөөл их амссан. Уламжлалт анагаах ухааныг сурч мэдэх нь хаалттай байжээ. Өвөрмонголын хувьд 1960-1970 онд Халх Монголын 1930-аад оны үе шиг яс засах хаалттай байсан. Учир нь яс бариач нарыг чөтгөр, шуламс хэмээн гянданд хорьж, заримыг нь цаазалдаг байж. Монгол үгэнд яс барихыг хоёр утгаар тайлбарладаг. Нэгдүгээрт, бурхан болсон хүний биед хүрсэн хүнийг яс бариач гэдэг. Хоёрдугаарт, хүний хугарсан ясыг барьж засдаг хүнийг мөн яс бариач гэнэ.

-Өвөрмонголд яс засдаг бариач хэр олон байдаг вэ. Тэд хүнийг яаж эмчилдэг юм бол?

-Өвөрмонголд яс засдаг бариач олон бий. Яс бариач гэхээр зарим хүн буруугаар ойлгодог. Өвөрмонголд одоо ч яс бариач гэж ярьдаг. Халх Монголд зарим бариа засал хийдэг хүн яс засдаггүй. Тухайлбал, ходоод өвдөх, эмэгтэй хүний горьдсон хөхийг засдаг хүнийг бариач гэж ярьдаг. Гэтэл Өвөрмонголд бариач гэдэг нь ясыг засдаг. Ясыг засахын хажуугаар өөр юмын бас засдаг. Хугарсан ясыг барьж байгаад засахдаа өвчтэй, хавдсан газарт нь мөнгөн аяга, хаш чулуу тавиад өвчнийг нь намдаадаг. Зарим хугараад бороолсон ясыг халуун, хүйтэн жин тавьж байгаад хэвэнд нь оруулж засдаг. Өвөрмонголын яс бариач халх Монголын яс бариач ондоо байдаг. Монгол өргөн уудам нутагтай болохоор газар газрын бариа өөрийн гэсэн онцлогтой.

-Хорчин яс бариачийн талаар товч танилцуулахгүй юу?

-Хорчин яс бариач нь Өвөрмонголдоо алдартай. Манай нутагт XVIII зууны үед төрсөн хүч чадалтай, яс заслаар мэргэшсэн удган байсан. Тиймээс өөрийн яс засах эрдмээ хоёр хүүдээ өвлүүлсэн нь тэдний үр удамд мөн өвлөгдсөн байна. Өнөөдөр энэ хүний яс бариач удам Өвөрмонголын газар болгонд бий. Өвөрмонголын яс бариачид чадвараа үр удамдаа өвлүүлдэг. Хаалттай байх үед яс бариач нар хөдөө их байсан. Монголчуудын сонор их урт учир нэг нэгнээсээ тэнд тийм сайн бариач байна гэдэг. Мөн одоогоор анагаах ухааны сургуулийн уламжлалтын ангид сурч төгсөөд яс бариач болдог. Бас эмнэлгийн уламжлалтын тасагт ажиллаж байхдаа сонирхоод сурах ч хүн бий. Гэхдээ анагаах ухааны сургуулийг төгссөн уламжлалтын бариач нар нэр хүндтэй болж дээшээ дэвшиж байна.



АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд analiz.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан бөгөөд мөн IP хаяг ил гарсан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл бичих





Шинэ мэдээ

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь45 минут 16 секундын өмнөЦаг агаар: Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан57 минут 40 секундын өмнөУлс орны хөгжлийн түлхүүр нь боловсрол юм8 сар 15. 20:15Хүүхдийн эмчилгээ, тусламж үйлчилгээнд энэ онд нэмж найман тэрбум төгрөг зарцуулахаар шийдвэрлэлээ8 сар 15. 16:10Тоног төхөөрөмж нь шийдэгдээгүйн улмаас 14 мянга гаруй хүүхэд шинээр ашиглалтад орсон сургууль, цэцэрлэгт суралцах боломжгүйд хүрээд байна8 сар 15. 16:07Хуучнаар “Нарны титэм” барилгын Ж блокийн 1222 ам.метр талбайг энэ сарын 25-нд дуудлага худалдаагаар худалдана8 сар 15. 12:00Ирэх саруудын цаг агаарын ерөнхий төлөв8 сар 15. 11:06Нийтийн тээврийн Ч:7, Ч:9, Ч:22 чиглэлд өөрчлөлт оруулж, Ч:82 чиглэлийг шинээр нээлээ8 сар 15. 10:59УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь8 сар 15. 9:20Цаг агаар: Улаанбаатарт өдөртөө 24 хэм дулаан8 сар 15. 9:17“Өндөр хөгжилтэй орнуудад их дээд сургуульд зуучилна” гэх залилангаас болгоомжил8 сар 14. 17:14Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн ажиллуулдаг байгууллагыг бодитоор урамшуулдаг болно8 сар 14. 17:09Нийт нутгийн 22 хувьд гандуу, 17 хувьд гантай байна8 сар 14. 9:57Цахилгаан дугуй, скүүтер, мопедоос үүдэлтэй осол, гэмтэл өдөр бүр бүртгэгдэж байна8 сар 14. 9:51Б.Лакшми: Орлого олох хэрээр төсвөө тодотгож байгаад "үрдэг" зуршилтай болчихлоо8 сар 14. 9:46УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь8 сар 14. 8:54Цаг агаар: Улаанбаатарт өдөртөө 21 хэм дулаан8 сар 14. 8:51Шударга ёсыг бэхжүүлэх, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгтэй тэмцэх талаар авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай Ерөнхий сайдын Захирамж гарлаа8 сар 13. 18:24Оюутолгойн бүлэг ордын ашиглалтын талаар хянан шалгах түр хорооны даргаар УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдалыг сонголоо8 сар 13. 18:20Г.Занданшатар: Татвар төлсөн нь хохирдог, төлөөгүй нь хождог тогтолцоог хална8 сар 13. 14:40Ирэх оны төсвийн төсөлд иргэдийн саналыг авах хугацаа маргааш дуусна8 сар 13. 14:37УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь8 сар 13. 8:58Цаг агаар: Улаанбаатарт өдөртөө 21 хэм дулаан8 сар 13. 8:53С.Шаарийбуу: Шүүхээс 2.1 сая ам.долларын нөхөн төлбөр тогтоосон ч Малайзын Засгийн газар болон Абдул Разак Багинда давж заалдсан8 сар 12. 22:15Г.Занданшатар: Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийг нэн тэргүүнд анхаарна8 сар 12. 18:30Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар олж авсан, хадгалсан хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ8 сар 12. 11:22Нэгдүгээр ангийн элсэлтийн цахим бүртгэл эхэллээ8 сар 12. 10:05Бүгд өсөж ганцхан төгрөг буурав8 сар 12. 9:02Цаг агаар: Улаанбаатарт өдөртөө 17 хэм дулаан8 сар 12. 8:50УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатарыг яллагдагчаар татах саналаа АТГ-аас прокурорт хүргүүлжээ8 сар 11. 17:32
Эхлэл  Редакцын бодлого  Холбоо барих
ANALIZ.MN © 2025 он. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан.