Д.Баярхүү: Ногоон гадаад бодлого дээр нэмэх нь Феминист гадаад бодлого


6-р сарын 22
9 цаг 39 минут

        “Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нарын уулзалт” түүх болж бичигдэнэ

Стандарт бус зүйл дэлхийгээр дүүрэн боллоо. Хэдхэн жилийн өмнө “Ногоон” тийм юм гэсэн нэр томъёо гаргаж ирэхэд дасаагүй чихэнд сондгой бууж байв. Одоо бол ногоонгүй юм байхгүй болсон. Хашилтад хийгээд ч хэрэггүй, шууд ойлгогдоно. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хоёр жил дараалаад Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаархи дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалт буюу “COP”-д (Глазго, Шарм Эль-Шейх) оролцсон нь аялал зугаалга биш шүү дээ. Дэлхий нийтийн өмнө тулгарсан нийтлэг ноцтой асуудал шийдэхэд бэлэн байгаагаа илэрхийлсэн, энэ төрлийн уулзалтад өндөр ач холбогдол өгч байгаагаа л нотолсон хэрэг. Тэр утгаар гадаад бодлогын энэ хоёр сэтгүүлийн хавтасны өнгийг ногооноор сонгосон нь санаангүй юм огтоос биш.

Гадаад харилцааны шинэ сэргэлт гэсэн нь ч өмнөхөө үгүйсгэсэн, өөрсдийгөө мандуулсан үг хэллэг огтоос биш. Залгамж чанараа хадгалдаг гадаад бодлого маань явж байна, ном журмаараа, Монгол Төрд гадаад бодлогын туйлшрал савлагаа байхгүй, гэвч...

Гэвч дэлхий ертөнц өөрөө өөрчлөгдөж байна, нэн их хөдөлгөөнд байна, гадаад орчны шинэ шинэ сорилт эрсдлүүд, бас шинэ шинэ боломжууд өдий төдий байна, бий болж байна, тэр бүхэнд бэлэн байх хэрэгтэй, болдогсон бол хэрэгтэйг нь дор дор нь шүүрээд авдаг цаг. Монгол Улсынхаа хөгжил дэвшил, тэр дундаа олон улсын нэр хүндэд ашиглах хэрэгтэй, тийм боломж ба монголчууд бидний овсгоо самбааг нэгэн зэрэг хослуулбаас хожно. Үүнийгээ л гарчигт өгүүлсэн хоёр “этгээд үг”-ээр илэрхийллээ.

Монгол Төрийн гадаад бодлогын шинэлэг хандлага гэх үү, бас л шинэ үзэгдэл. Эмэгтэйчүүд гэдэг рүү сүүлийн жил хагас ихээхэн ач холбогдол өглөө. НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гуттеришийн Монголд оноосон “Энх тайвны бэлгэ тэмдэг Монгол Улс” гэдэг бол цаанаа гүн утга агуулгатай, тэр хэрээрээ үнэ цэнэтэй, онцлогтой, тэр онцлогууд дотор хүйс заасан энэхүү гадаад бодлого давхар хэлэгдсэн хэмээн үзэж болно.

2006 онд НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд анхны эмэгтэй энхийг сахиулагчийг манай улс илгээж байснаас хойш эдүгээ цэрэг хандивлагч дэлхийн 120 гаруй улсаас эмэгтэй энхийг сахиулагчийн тоогоороо манай улс тэргүүлэгч эхний 20 улсын нэг болсон. Монгол Улсын санаачилгаар, Ерөнхийлөгчийн ивээл ба НҮБ-ын мандат дор “НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд эмэгтэй цэргийн алба хаагчийн оролцоо” сэдэвт олон улсын бага хурлыг 2022 онд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулсан, цаашид НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцдог эмэгтэй энхийг сахиулагчдын олон улсын бага хурлыг 5 жил тутамд эх орондоо зохион байгуулах санаачилга НҮБ-ын индрээс дэвшүүлсэн, энэхүү санаачилга НҮБ болон НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд цэрэг хандивлагч улс орнуудын талархлыг хүлээж байгаа гэдэг утгаар би энд бичиж байна.

Монголын Төр “Эмэгтэйчүүд” гэдэг рүү сүүлийн жил хагас ач холбогдол өгч байгаагийн сонгодог ганц жишээг дурдлаа.

Яг энэ өнцгөөс тун удахгүй, хэдхэн хоногийн дараа эх орны маань нийслэлд чуулах нэгэн том арга хэмжээг тайлбарлая. Дэлхий ертөнц нэн амаргүй цаг үед яваа энэ өдрүүдэд улс орнууд “Феминист гадаад бодлого” хэрэгжүүлж байна. Яагаад гэнэт ийм этгээд гадаад нэр томъёог гадаад бодлоготойгоо холбочихов?

Их томоор ярья.“Зөөлөн хүч” гэж түгээмэлжсэн гадаад бодлого хэрэгжиж байна. Түүнийг чинь эмэгтэй хүний, эх хүний торгон мэдрэмж илүү оновчтой хэрэгжүүлж чадах юм. Өрнөд ертөнцөд бүсгүйчүүл олуулаа Төр, засгийн удирдлагад, олон улсын байгууллагад дэвшин ажиллаж байгаа чинь үүний илэрхийлэл юм.

Цаашлаад олон шалтаг шалтгаан жагсана даа. Жишээ нь,

-Дэлхийн хүн амын тал хувийг эзэлдэг эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах, тэднийг чадавхжуулах, жендэрийн тэгш байдлыг хангахад чиглэсэн феминист болон феминист чиг баримжаа бүхий гадаад бодлого хэрэгжүүлдэг улс орнуудын тоо нэмэгдэж буй. Энэ эргүүлгээс манай улс хаашаа ч зайлж үл чадна;

-НҮБ бүр зориуд хөхиүлэн дэмжиж байна. Жишээ нь НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлөөс гаргасан “Эмэгтэйчүүд, энх тайван, аюулгүй байдлын тухай” 1325 тоот тогтоол, НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагааны газраас гаргасан “Үүрэг гүйцэтгэж буй эмэгтэй цэргийн алба хаагчийн тоог 2027 он хүртэл 15 хувьд хүргэх тухай” зөвлөмжийг дурдахад л хангалттай.

-Энхийн үйл явцад эмэгтэйчүүдийн оролцоог хангаснаар энх тайвны гэрээ хэлэлцээр, олон талт баримт бичгүүд илүү урт настай, хэрэгжих магадлал илүү өндөртэй байна;

-Эмэгтэйчүүдийн статус нь улс орны хөгжил цэцэглэлт, аюулгүй байдалтай нягт холбоотой болж ирж байна;

-Ажлын байранд жендерийн тэгш бус байдлыг арилгаж чадваас дэлхийн эдийн засагт том хувиралт гарна, дэлхийн ДНБ-ийг 28 их наяд ам.доллараар нэмэгдүүлнэ гэсэн тооцоо буй;

-Хөдөө аж ахуйд эмэгтэйчүүдийн тэгш оролцоог хангаж, хүртэх боломжийг нь тэгшитгэвэл дэлхий дээр 150 орчим сая хүн өлсгөлөнгөөс аврагдана;

-Улс оруудын эрх барих парламентад илүү олон эмэгтэй байх тусам хүний эрхийн зөрчил, хямрал мөргөлдөөнийг багасгах магадлал өндөр;

-Аюулгүй байдлаа бэхжүүлэхийг зорьж буй улс үндэстнүүд гадаадын тусламжийг илүү үр дүнтэй ашиглахыг хүсвэл эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэн их гэх мэт.

Эмэгтэйчүүдийн оролцоо бүхий, тэгэх тусмаа эмэгтэйчүүд шийдвэр гаргадаг феминист гадаад бодлогын тухайд дээрхи жагсаалт нэгийг хэлээд өгнө.

Хэзээ хэрхэн үүсээд өнөөдөр Улаанбаатарт албажиж олон улсын чухал институц болох дээрээ тулав? Феминист гадаад бодлогын үзэл баримтлал Швед улсад анх үүсчээ. Тус улсын Гадаад хэргийн сайд хатагтай Марго Валлстром дэлхийн анхны феминист гадаад бодлогыг 2014 онд албан ёсоор танилцуулсан. Феминист гадаад бодлогын талаархи бүх нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн нэгдсэн тодорхойлолт одоогоор байхгүй. Гэвч дараахи байдлаар тодорхойлж болох юм. Гадаадын судлаачдаас эшлэе.

“Зөөлөн хүчний бодлого буюу эдийн засаг, цэрэг армийн хүч бус, шинжлэх ухаан, спорт, урлаг гэх мэт олны анхаарал татсан, олныг хамарч хэрэгждэг бодлогын нэг нь энэхүү феминист гадаад бодлого болно. XX зууны сүүл үеэс идэвхтэй хөгжиж буй энэ онол жендерийн тэгш байдлыг хангах, дипломат харилцаагаар дамжуулан эмэгтэйчүүдийн эрх, бүхэлдээ хүний эрхийг дэмжих үзэл баримтлалд тулгуурладаг юм” хэмээн энэхүү номд өгүүлжээ.

Нийгмийн хүрээлэлд оролцоогүй, эрхээ эдэлж чадахгүй байгаа, тэгш эрх нь хангагдаагүй тийм хүмүүс, олон нийт, нийгмийн сайн сайхан руу чиглэсэн олон улсын харилцааны нэгэн бодлого бол Феминист гадаад бодлого юм. Зөвхөн эмэгтэй хүйсэд чиглэсэн бус, бүх хүний эрх тэгш байдлыг хангах нэг ёсны онол юм. Феминист гадаад бодлого явуулснаар улс орнуудын эрх баригчид хөгжиж буй улсын байр сууринаас бодлогоо дахин харж хэрэгжүүлэх, илүү аюулгүй, илүү эрүүл, энх тайван ертөнцийг бий болгоход туслах болно.

Гадаад бодлогыг “феминист” болгоход тухайн Засгийн газар гадаад бодлогоо тэр чигт нь өөрчлөх бус, харин баримталж ирсэн бодлогодоо эмэгтэйчүүд болон жендерийн тэгш эрхийг ханган ажиллахаа онолын болон бодит байдал, туршлагад үндэслэн явуулахад хүрэх болно хэмээн “Thompson, L., Ahmed, S., & Khokhar, T. Defining Feminist Foreign Policy. International Center for Research on Woman. ICRW. 2021” гэх хамтын бүтээлд өгүүлжээ.

Монгол Улс яаж яваад “Феминист гадаад бодлого” хэрэгжүүлэгч, дэмжигч болчихов гэдэгт хэдэн тайлбар хэлье. Гадаад харилцааны сайд маань бүсгүй хүн байгаа, нэн идэвхтэй ажиллаж байгаа гэдгээс цааш монголчуудад ерөнхий төсөөлөл суугаагүй. Тэгвэл Монгол Улсын гадаад харилцаанд томхон хувь нэмэр, бодит алхам болох, хамгийн чухал нь, бүр онцлох нь дэлхий дахины Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нарын уулзалтыг Монголын Төр санаачилсан, түүнийг нь Ерөнхийлөгч бүр ивээлдээ авч тун удахгүй хэрэгжүүлэх гэж байгаад юм. Даян дэлхийн улс орнуудын Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нарын клуб НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулган, Мюнхений бага хурлын үед албан бусаар хуралдаж ирсэн байдаг бол түүнийг нь албажуулж албан ёсны форум–институц болгож тогтмолжуулсан анхдугаар чуулга уулзалтаа хийх гэж байна. 

Энэхүү чуулга уулзалт бол манай гуравдагч хөршийн бодлогын томхон биелэл, үр дүн болно. Учир нь Европын Холбоо, улмаар Өрнөдийн өндөр хөгжилтэй улс гүрнүүдэд эрх барьж буй эмэгтэй сайд нар шууд дэмжинэ. Европын бодлогыг тодорхойлж байгаа ХБНГУ-ын Гадаад хэргийн сайд хатагтай Анналена Шарлотта Бербокийг дэлхий дахинаараа андахгүй болсон, тэр бүсгүй морилон ирнэ. “Феминист гадаад бодлого” Европт хүчтэй нэвтэрсэн, нэг санаачлагч нь Франц байна.

Тус улсын Засгийн газарт ГХЯ нь “Европын ба Гадаад хэргийн яам” гэсэн нэртэй, 2022 оны 5 дугаар сараас хатагтай Катрин Колонна энэ албыг толгойлж байна. Тэрээр бас морилон ирнэ. Европын Холбооны хоёр том локомотив гүрний Гадаад хэргийн  сайд нар энэхүү уулзалтад өндөр ач холбогдол өгөөд Улаанбаатар руу зүглэж байгаа чинь өөрөө манай гадаад бодлогын нэг ёсны ялалт юм. 

Уулзалтын хүрээнд дэлхий дахинаа тулгамдсан олон асуудал хэлэлцэж таарна. Олон улсын энх тайван, аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх үйлсэд эмэгтэйчүүдийн оролцоо, уур амьсгалын өөрчлөлт болон хүнсний аюулгүй байдал сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнөнө. Төгсгөлийн баримт бичиг батлан гаргана. Одоогоор 20 орчим улс, мөн НҮБ-ын Нэн буурай хөгжилтэй, далайд гарцгүй хөгжиж буй болон арлын жижиг орнуудын асуудал эрхэлсэн Дээд төлөөлөгч хатагтай Рабаб Фатима, Европын Сэргээн босголт, хөгжлийн банкны Ерөнхийлөгч хатагтаай Одил Рено-Бассо, Олон улсын худалдааны төвийн Гүйцэтгэх захирал хатагтай Памела Кок-Хамилтон уулзалтад оролцохоо нотлоод байна. Мөн Индонез улсын Гадаад хэргийн сайд хатагтай Ретно Л.П.Марсуди уулзалтад оролцохын зэрэгцээ анхны айлчлалаа хийх гэж байна.

Дүгнэж үзвээс, энэхүү уулзалтад Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нар, НҮБ болон олон улсын бусад байгууллагын өндөр албан тушаалтай бүсгүчүүл, түүнчлэн феминист болон феминист чиг баримжаатай гадаад бодлого баримталдаг улс, бүс нутгийн зарим орны Гадаад хэргийн сайд нар оролцох нь Монгол Төрийн гадаад бодлогын нэг том түүхэн гавьяа болж үлдэнэ. “Феминист гадаад бодлого” ийнхүү Монголд, Азид анх удаагаа албажих гэж байна. Манай улс “Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нарын уулзалт”-ын даргалагч улс боллоо. Дараагийн уулзалтаар халаагаа өгөх хүртэл!

 

Эх сурвалж: Д.Баярхүү


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд analiz.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан бөгөөд мөн IP хаяг ил гарсан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл бичих





Шинэ мэдээ

3х3 сагсан бөмбөгийн тамирчид болон дасгалжуулагчид Гавьяат тамирчин цол, медаль хүртээлээ7 сар 3. 0:16Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ7 сар 3. 0:12Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлгээс УИХ дахь АН-ын бүлэг завсарлага авлаа7 сар 3. 0:102024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв7 сар 3. 0:07Боловсролын ерөнхий хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ7 сар 3. 0:03Хотын дарга Х.Нямбаатар Монголын 3x3 сагсан бөмбөгийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчдад орон сууцны батламж гардууллаа7 сар 3. 0:00Ч.Төгсдэлгэр: Авто зогсоолын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхдээ эхний ээлжид оршин суугчдын саналыг авах нь зүйтэй7 сар 2. 23:57У.Өнөрцэцэг: “Саруул” захын хойно гарааш буулгаж, чөлөөлсөн талбайг авто зогсоол, явган хүний зам болгон тохижуулж байна7 сар 2. 23:54Багшийн дээдийн уулзвараас Бөхийн өргөө хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ7 сар 2. 23:52Зайсангийн эцсийн уулзварт Хан-Уул дүүргээс такси үйлчилгээ эрхлэгчдэд зориулан барьсан авто замын арлыг татан буулгана7 сар 2. 23:50“Дээлтэй Монгол” наадам энэ сарын 8-нд болно7 сар 2. 23:47Төсвийн гүйцэтгэл болон Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ7 сар 1. 23:382024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл болон 2025 оны төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв Улсын Их Хурлын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн (2025.07.01) хуралдаан 16 цаг 52 минутад гишүүдийн 63.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, гурван асуудал хэлэлцэхээр тогтов. Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2024 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан болон “Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Сангийн сайд Б.Жавхлан танилцуулга хийлээ. Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлого ба тусламжийн дүн 2024 онд 29 их наяд 670 тэрбум төгрөг, нийт зарлага ба цэвэр зээлийн дүн 30 их наяд 591 тэрбум төгрөг, нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт тэнцэл 2 их наяд 451 тэрбум төгрөгөөр сайжирч, 920 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарсан ба сүүлийн 3 жил дараалан төсвийн алдагдлыг үе шаттайгаар бууруулж ажилласан гэв. Mонгол Улсын нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд тус Байнгын хороонд харьяалагдах Монгол Улсын Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын багцын нийт 51 байгууллагын төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг нэгтгэн гаргасан байна. Улсын төсвийн гүйцэтгэлээр тус Байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын нийт зарлага болон цэвэр зээлийн дүн 211 тэрбум төгрөгийн гүйцэтгэл гарч, үүнээс урсгал зардалд 148.7 тэрбум төгрөг, хөрөнгийн зардалд 62.5 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2024 онд тус Байнгын хороонд харьяалагдах 2 төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн 17 төсөл, арга хэмжээнд 122.5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгож, гүйцэтгэл 53.3 хувьтай гарсан гэв. Үргэлжлүүлэн Байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэл болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын үр дүнд хийсэн аудитын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцуулав. Инновац, цахим бодлогын байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын талаар тоймлон танилцуулав. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2024 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд 14 тайлан нэгтгэгдсэнээс 10 байгууллагын санхүүгийн тайланд дүгнэлт гаргаж, 3 байгууллагыг түүвэрт хамруулжээ. Өргөн нэвтрүүлэг хөгжүүлэх сан тайлант онд гүйцэтгэл гараагүй байна. Аудитаар төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд ‘’Хязгаарлалттай‘’, харьяа 5 байгууллагад “Өөрчлөлтгүй”, 5 байгууллагад ‘’Хязгаарлалттай‘’ дүгнэлт өгчээ. Тэргүүн Шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2024 оны санхүүгийн тайланд 36 тайлан нэгтгэснээс 16 байгууллагын санхүүгийн тайланд дүгнэлт гаргаж, 19 байгууллагыг түүвэрт хамрууллаа. “Хөгжлийн банк” ХХК-д төрийн аудит дүгнэлт гаргаагүй гэв. Аудитаар төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн тайлан нэгтгэсэн тайланд ‘’Хязгаарлалттай‘’, харьяа 13 байгууллагад “Өөрчлөлтгүй”, 3 байгууллагад ‘’Хязгаарлалттай‘’ дүгнэлт өгсөн байна. Дээр дурдсан аудитын дүгнэлтээс үндэслэн анхаарал хандуулах дараах асуудлуудыг Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцууллаа. Төрийн үйлчилгээний e-mongolia цахим үйлчилгээний нэгдсэн порталыг санхүүгийн тайланд бүртгэх, цаашид хөгжүүлэлтийн зардлыг капиталжуулах асуудлыг шийдвэрлэх; Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сангаас олгосон санхүүжилт нь татаасны хэлбэрт шилжиж байгаад анхаарч тус сангийн үйл ажиллагаа, хөрөнгийн зарцуулалтад дүн шинжилгээ хийж, сангийн эх үүсвэрийг дэд бүтэц бүтээн байгуулалтад чиглүүлж, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын ачааллыг бууруулах асуудлыг анхаарахыг танилцууллаа. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт болон Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сангийн хөрөнгөөр бэлтгэсэн бусад эргэлтийн хөрөнгө дансанд бүртгэлтэй хөрөнгийг ашиглагч байгууллагад шилжүүлэх талаар үе шаттай арга хэмжээ авч ажиллах; Худалдан авах ажиллагаа болон Шилэн дансны тухай хуулийн хэрэгжилтийг бүрэн хангах болон төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын хэрэгжүүлсэн хөтөлбөр, хөтөлбөрийн үр дүн, чанар, тоон хэмжээг төсвийн гүйцэтгэлтэй уялдуулан хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийж баталгаажуулах шаардлагатай гэв. Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудад хэрэгжүүлэх дотоод хяналтыг сайжруулах, төрийн аудитын байгууллагаас хүргүүлсэн шийдвэрийн хэрэгжилтийг бүрэн хангуулах үр дүнтэй арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй байгааг Ерөнхий аудитор хуралдаанд танилцуулсан. Сангийн сайдын илтгэл, аудитын дээрх дүгнэлттэй холбогдуулан гишүүд асуулт асуух, үг хэлэх шаардлагагүй хэмээн үзсэн тус төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, холбогдох санал, дүгнэлтээ Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд хүргүүлэхээр шийдвэрлэв. Дараа нь Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Б.Жавхлан төслүүдийн талаар танилцуулсан. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын багцын 2025 оны батлагдсан нийт төсөв 118.4 тэрбум төгрөгөөс 79.6 тэрбум төгрөг болж хөрөнгийн зардлаас 12.4 тэрбум төгрөг, урсгал зардлаас 26.5 тэрбум төгрөг нийт 38.9 тэрбум төгрөг буюу 32.8 хувь буурсан байна. Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөнд туссан төрийн албаны реформын шинэчлэлийн хүрээнд багш, эмчээс бусад төрийн албан хаагчдын орон тоог 9 хувиар бууруулахаар төлөвлөсний дагуу салбарын хэмжээнд нийт 540 орон тоо батлагдсанаас 50 орон тоог бууруулахаар төлөвлөсөн гэлээ. Дараа нь Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангасан гэж дүгнэсэн талаарх аудитын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцуулсан. Хуулийн төсөлд тус Байнгын хороонд хамаарах төсвийн хоёр ерөнхийлөн захирагчийн төсөвт төвлөрүүлэх орлогыг өмнөх төсвөөс өөрчлөлтгүй, зарлагыг 53.9 тэрбум төгрөгөөр бууруулахаар төлөвлөжээ. Байнгын хорооны хуралдаанаар энэхүү төслийг хэлэлцэн шийдвэрлэхдээ дараах асуудалд анхаарал хандуулахыг Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн санал болгов. Төрийн албан хаагчдын тоог чиг үүргийн давхардал, ажлын байрны ачаалалд бүрэн шинжилгээ хийлгүйгээр нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдалтай уялдуулан бүх ТЕЗ нарын орон тоог жигд 9 хувиар бууруулахаар тооцсон нь төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг бууруулж болзошгүй. Иймд ТЕЗ-д өөрийн хариуцсан салбартаа чиг үүргийн шинжилгээ, ажлын байрны ба бүтээмжийн үнэлгээг хийсний үндсэн дээр ажлын ачааллыг оновчтой хуваарилах зорилгоор харьяа байгууллагуудын орон тоонд зохицуулалт хийх эрхийг олгохыг анхаарахыг хүсэв. Төсвийн тодотголтой хамт өргөн мэдүүлсэн Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд “2025, 2026 оны төсвийн жилд өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох болон хүндэтгэн үзэх бусад шалтгаанаар чөлөөлөгдсөн орон тоонд нөхөн томилгоо хийхгүй байх, шинээр ажлын чиг үүрэг, албан тушаалын орон тоо бий болгохгүй байх, ажлын байрны ачааллыг нягтруулах зэргээр цалин хөлсний зардлыг хэмнэх” гэж заажээ. Энэ нь чиг үүргийн судалгааг хийсний үндсэн дээр ажлын ачааллыг нягтруулж орон тоогоо зорилтот түвшин хүртэл нэгэнт бууруулсан байгууллагад сул орон тоонд нөхөн томилгоо хийхгүй байх нь тухайн байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулах, үндсэн чиг үүргээ хэрэгжүүлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүсгэх эрсдэл байгааг анхаарч үзэхийг дүгнэлтээр санал болгожээ. Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нар сул орон тооноос бусад цомхотголд орж буй албан хаагчдад Төрийн албаны тухай хуулийн 62.1.4-т заасны дагуу ажлаас чөлөөлөгдсөний 3 сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн тэтгэмжийн зардал шаардагдахаар байгааг энэ хуулийн төслийн хэлцүүлгийн явцад гарц шийдэл олох хэрэгтэйг мөн дурдсан. Дээрх саналуудаас гадна төсөвт тодотгол хийх нөхцөл үүссэн тохиолдолд төрийн аудитын байгууллагаас аудитын үйл ажиллагааны үе шатны стандартын дагуу хянаж, дүгнэлт гаргахад цаг хугацааны хувьд хязгаарлагдмал байх тохиолдол байнга гарч байгааг анхааралдаа авч, дүгнэлт гарган Улсын Их Хуралд хүргүүлэх зохистой хугацааг Төсвийн тухай хуульд тусгаж өгөх шаардлагатай байгааг хэллээ. Байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээнд Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Номин, Ж.Золжаргал, Т.Мөнхсайхан нар асуулт асууж, ажлын хэсгээс хариулт, тайлбар, мэдээлэл авав. Дараа нь Байнгын хорооны гишүүд төсвийн тодотголтой холбогдуулан зарчмын зөрүүтэй санал гаргах шаардлагагүй хэмээн үзсэн тул холбогдох төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг явуулсан талаарх санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлэхээр боллоо. Нийслэлийн цахим шилжилтийн төслүүдийн талаарх мэдээллийг нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай танилцуулсан юм. Улаанбаатар хотод 2025 оны байдлаар цахим шилжилтийн нийт 8 төсөл арга хэмжээ хэрэгжиж байгаа аж. Улаанбаатар хотын теле камерын нэгдсэн төв байгуулах, авто замыг бүрэн камержуулах төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлийн хэмжээнд шинээр байгуулагдсан нэгдсэн төв болон 9 дүүрэгт теле камерын хяналтын дэд төвүүдийг байгуулж, өндөр хурдны интернэтээр холбожээ. Төвийн 6 дүүрэг нь 40 гегабайт, алсын 3 дүүрэг 100 мегабайтын урсгалаар холбогдсон. Төслийн гүйцэтгэл 97 хувьтай байгаа гэв. Нийслэл дэх автозамын 176 уулзварын 150 дээр төсөл хэрэгжсэнээс 145 нь хэвийн ажиллаж байгаа юм байна. Харин цахилгааны болон шилэн кабелийн гэмтлийн улмаас 5 уулзвар дээр ажил үргэлжилж байгаа гэв. Камержуулсан 150 уулзвар дээр замын хөдөлгөөний 10 төрлийн зөрчлийг илрүүлдэг талаар танилцууллаа. Хоёр дахь төсөл буюу нийтийн тээврийн цахим шилжилтийн талаар мэдээлэл хийлээ. Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийтийн тээврийн салбарын томоохон цахим шилжилтийг хийж байгаа хэмээн тодотгоод нийтийн тээвэрт зөвхөн картаар зорчих бус, олон улсын болон дотоодын бүхий л банкны картаар зорчих боломжтой болгожээ. Мөн аппликэйшн ашиглаж төлбөр төлөхөөс гадна шаардлагатай мэдээллээ авах боломжийг бүрдүүлсэн гэв. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтйг хүрээнд хүн тоологч камер, зорчигч, жолоочийн хяналтын камер, жолоочийн зөрчлийн хянах, дотор хяналтын камерууд, бодит цаг хугацаагаар тухайн автобуснуудыг хянах урд, арын хяналтын камер гэх зэрэг 10-12 хяналтын төхөөрөмжөөр тоногложээ. Үргэлжлүүлэн нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай Улаанбаатар дата центр төслийг танилцуулах үеэр төслүүдийн төсөвт өртөг, хугацаа, зардлын тооцоо гэх зэргийг тодруулах шаардлагын хүрээнд мэдээллийг хойшлууллаа. Үүгээр өнөөдрийн хуралдаан өндөрлөсөн юм хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.7 сар 1. 23:33Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл, 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Байнгын хорооны тогтоолуудыг баталлаа7 сар 1. 23:27Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ7 сар 1. 23:20“Нээлттэй парламент” дадлагажих хөтөлбөрт хамрагдсан оюутнууд батламжаа гардан авлаа7 сар 1. 23:15Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн гишүүнд нэр дэвшигчийн сонсгол боллоо7 сар 1. 23:11Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэлийг хэлэлцэж, Байнгын хорооны тогтоолын төслийг батлав7 сар 1. 23:05“Сэлбэ хотын бүтээн байгуулалтад олон улсаас босгосон 500 сая ам.долларыг үр ашиггүй хадгалсан” гэдэг үндэслэлгүй” гэв7 сар 1. 23:01Үндэсний их баяр наадмын бэлтгэл 80 хувьтай үргэлжилж байна7 сар 1. 22:57Үндэсний их баяр наадмын худалдаа, үйлчилгээний зөвшөөрлийн хүсэлтийг цахимаар авч эхэллээ7 сар 1. 22:53100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, шинэчилнэ7 сар 1. 22:51“Мишээл Экспо” орчмын явган хүний замын засвар, шинэчлэлийн ажлыг Үндэсний их баяр наадмаас өмнө дуусгана7 сар 1. 22:49Х.Цогцэцэг: Багахангай дүүргийн нэгдүгээр хороонд үерийн байгууламж, цэцэрлэг хэрэгтэй6 сар 30. 22:35“Эхлэл брэнд” ХХК-д 3150 ам.метр газрыг үйлчилгээтэй орон сууц зориулалтаар эзэмшүүлэх гэрчилгээг гардууллаа6 сар 30. 22:32Нархан хотхоноос “Home Plaza” хүртэл 430 метр нийтийн эзэмшлийн зам талбайг чөлөөлж, явган хүний замыг өргөтгөн, стандартад нийцүүлнэ6 сар 30. 22:30Дүнжингарав худалдааны төвийн авто замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ6 сар 30. 22:27Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл болон төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ6 сар 30. 22:24Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл, 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв6 сар 30. 22:20Төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Харьяатын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ6 сар 30. 22:16
Эхлэл  Редакцын бодлого  Холбоо барих
ANALIZ.MN © 2025 он. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан.