УИХ-ын дарга Г.Занданшатар: Эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн эрх чөлөө, тэгш эрхийг хангахад банк, санхүүгийн салбарын оролцоо, манлайлал чухал


9-р сарын 18
20 цаг 18 минут

      “Санхүү, банкны эмэгтэйчүүд” төрийн бус байгууллага, Сангийн яам, Монголбанк, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Монголын банкны холбоо хамтран Улсын Их Хурлын даргын ивээл дор хоёр жил тутам зохион байгуулдаг чуулга уулзалт өнөөдөр (2023.09.18) Төрийн ордонд болж байна.

Банк, санхүүгийн салбарын эмэгтэйчүүдийг хүчирхэгжүүлэх, тэдний нийгэм, эдийн засагт эзлэх байр суурь, шийдвэр гаргах түвшний оролцоо, манлайллыг төгөлдөржүүлэхэд туслах, харилцан мэдээлэл, туршлага солилцох, сайн үйлсийн талаар хамтран ажиллахад нэгдэх эв санааны нэгдэл-платформыг бий болгон хөгжүүлэх зорилготой “Санхүү, банкны эмэгтэйчүүд” II чуулганд тус салбарын 660 гаруй төлөөлөл оролцов. 

Улсын Их Хурлын даргын ивээл дор зохион байгуулагддаг тус чуулганыг нээж “Санхүү, банкны эмэгтэйчүүд” төрийн бус байгууллагын тэргүүн Д.Энхжаргал үг хэлэв. Монгол Улсад банкны салбар үүсгэн байгуулагдсаны 99 жил тохиож буйг тэрбээр нээлтийн үгэндээ тэмдэглээд “Хүний эрхийг дээдэлсэн, ёс зүйтэй, авлигагүй, ядууралгүй, дэвшилтэт нийгмийг цогцлоох, тогтвортой хөгжил, хүртээмжтэй санхүүгийн салбарын хөгжилд манлайлан хувь нэмрээ оруулахыг уриалж байна” гэлээ. 

Энэ удаагийн чуулганаар хүний эрхийг дээдэлсэн нийгэм цогцлооход банк, санхүүгийн эмэгтэйчүүдийн бодит оролцоо, манлайллыг хангах, байгууллагын хөгжилд оролцогч талуудын ашиг сонирхлыг хүндэтгэн хамгаалах, ялангуяа ажилтнуудын ажил амьдралын тэнцвэртэй байдлыг хангахад түлхүү анхаарсан байна. Мөн эдгээр болон харилцагчийн эрхийг хамгаалах зорилготой “Банкны үйлчилгээний кодекс”-ыг нэвтрүүлэхэд тулгамдаж байгаа зарим асуудлыг олон талаас нь хэлэлцэхээс гадна төлөөлөгчид сайн туршлагуудаа хуваалцлаа.

Чуулганы эхэнд “Санхүүгийн салбарын жендерийн бодлогын хэрэгжилтийн үр дүн, жендерийн мэдрэмжтэй мэдээллийн сан байгуулах тухай” сэдэвт илтгэлийг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Э.Ганхүү танилцуулж, “Хариуцлагатай бизнес ба тогтвортой хөгжил” сэдвийн хүрээнд хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн. 

“Санхүү, банкны эмэгтэйчүүд” II чуулганд Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар оролцов. Монгол Улсад банкны салбар үүсгэн байгуулагдсаны 99 жилийн түүхэнд эмэгтэйчүүдийн оролцоо давамгайлж, манлайлж ирснийг түүхэн тоо баримтаас харж болохыг тэмдэглээд чуулганд оролцогчдод мэндчилгээ дэвшүүллээ.

УИХ-ын дарга Г.Занданшатар: Эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн эрх чөлөө, тэгш эрхийг хангахад банк, санхүүгийн салбарын эмэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал маш чухал

Манлайлагч, түүчээлэгч, шилдэг эмэгтэйчүүд энэ салбараас олноор “төрж” гарснаар бид бахархдаг. Энэ уламжлал одоо ч хадгалагдаж байна. Өнөөдрийн байдлаар банкны салбарт ажиллаж буй 16 мянган хүний 11 мянга буюу 68 хувь нь эмэгтэйчүүд байгаа юм. Эд маань Монгол Улсын банкны салбарын ачааг үүрэлцэж байна. Үүн дээр хөрөнгийн зах зээл, банк бус санхүүгийн байгууллага, хадгаламж зээлийн хоршоо, даатгал, үнэт цаасны компани гээд санхүүгийн салбарт ажиллаж буй эмэгтэйчүүдийн тоог нэмэх юм бол бүр ч өндөр дүн гарна. Энэхүү тоо баримт нь Монгол Улсын банк, санхүүгийн салбар эмэгтэйчүүдийн манлайлал дор хөгжиж байгааг харуулж байна.

Банк, санхүүгийн салбар нь өндөр хариуцлага, нягт нямбай чанарыг шаарддаг нарийн төвөгтэй ажил. Тооцоо, бүртгэл, харилцагчийн үйлчилгээ гээд банк, санхүүгийн салбарын нарийн, чимхлүүр ажил нь эмэгтэй хүний нягт нямбай, хариуцлагатай зүтгэл, шударга, зарчимч атлаа энэрэнгүй чанар дээр суурилдаг учир манай банк, санхүүгийн салбар илүү хөгжиж байна гэж боддог. Энэ салбарын бүсгүйчүүдийн манлайлал дор манай банк, санхүүгийн систем ноён нуруугаа алдахгүй, хөгжиж дэвшиж ирсэн.

Өнгөрсөн зургадугаар сард Монгол Улсын Их Хурлаас санаачлан, АНУ-ын Стэнфордын их сургууль, Бан Ги Мун сан, БНСУ-ын Эва эмэгтэйчүүдийн их сургуультай хамтран “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” чуулга уулзалтыг Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын нэг “Жендерийн эрх тэгш байдал” сэдвийн хүрээнд зохион байгуулсан. Олон улсын эмэгтэй лидерүүд оролцож, илтгэл тавьсан. Олон салбар хуралдаан болсон бөгөөд тэр дунд банк, санхүүгийн салбар дахь эмэгтэйчүүдийн давамгайллын талаар яригдаж, хэлэлцүүлэг ч өрнөсөн.

Энэ үеэр Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулж, Улсын Их Хурлын гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргасан. Тоог нэмэгдүүлэхдээ жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах, шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, нийгмийн бүлгүүдийн төлөөллийг хангах зарчмыг баримталсан. Ингэснээр парламентын төлөөлөх чадварыг нэмэгдүүлэх, 76 эрх мэдэлтэн биш, харин нийт ард түмний төлөөлөгч байх үндсэн шинж чанарт нь парламентыг дөхүүлэхээр шинэчлэл хийхийг зорьсон юм. Тийм учраас Үндсэн хуулийнхаа өөрчлөлттэй уялдуулан Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг баталсан. Энэ өөрчлөлтийн дагуу 2024 онд Монгол Улсын Их Хурлын сонгуульд нэр дэвших эмэгтэйчүүдийн квотыг 30 хувь болгосон бол 2028 оноос 40 хувь болгохоор хуульчилсан. Нийт 126 нэр дэвшигчийн 78 нь сонгуулийн тойрогт нэр дэвших бол 48 нь хувь тэнцүүлэн төлөөлөх буюу жагсаалтаар нэр дэвшинэ. Жагсаалтад эрэгтэй, эмэгтэй нэр дэвшигчийг сөөлжүүлэх байдлаар буюу 1:1-ийн харьцаатайгаар бичнэ. Үүгээр жагсаалтад бичигдэх нэр дэвшигчдийн 24 нь эмэгтэй байх эрх зүйн орчныг бүрдүүлсэн. Өнөөдөр Улсын Их Хуралд 13 эмэгтэй гишүүн байгаа, ирэх парламентад лавтайяа 24 эмэгтэй гишүүн, мөн тойргоос сонгогдох эмэгтэй гишүүдтэйгээ нийлээд шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдэнэ гэж харж байна. Ийнхүү шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдүүлэх сонгох, сонгогдох улс төрийн эрхийг хангахаас гадна эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн эрх, эрх чөлөөг хангах явдал нэн чухал. Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах тухай хууль, зарчмууд үүнийг л шаарддаг.

Парламентад эмэгтэйчүүдийн төлөөлөл хангагдана гэдэг эмэгтэйчүүдийн давамгайлал, манлайлал дор хөгжиж буй банк, санхүүгийн салбарын эрх ашиг түлхүү хангагдана хэмээн үзэж, энд онцолж байгаа юм.

Эдийн засгийн эрх, эрх чөлөө, эрх тэгш байдлыг хангах чиглэлээр манлайлан ажиллаж байгаа эмэгтэйчүүд давамгайлсан банк, санхүүгийн салбарын эмэгтэйчүүд Та бүхэнд, салбарын нийт байгууллагуудад халуун баяр хүргэе.

Энэ ташрамд эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн эрх, эрх чөлөө, тэгш эрхийг хангах чиглэлээр манлайлан ажиллаж байгаа “Хаан банк”-ыг онцолж дурдмаар байна. Тус банк Монголын эмэгтэйчүүдийн бизнесийн өргөжилт ба цахимжуулалтыг дэмжих чиглэлээр 20 сая ам.долларын зээлийн гэрээг Европын сэргээн босголт хөгжлийн банктай байгуулсан. Эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийг дэмжих чиглэлээр 75 сая ам.доллар зарцуулж байна. Зөвхөн 2022 онд 19 мянган эмэгтэй бизнес эрхлэгчид 856.4 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон байна. Жижиг, дунд үйлдвэрлэгчдийг дэмжих төвдөө 1000 гаруй эмэгтэйг сургалтад хамруулжээ. Ийм бүтээлч санаачилга олон болбол Та бидний хамтын зорилго амжилтад хүрэхэд тун ойрхон болно. Энэ бол Тогтвортой хөгжлийн зорилтууд дахь Жендерийн эрх, тэгш байдлыг хангах зорилт дотор эмэгтэйчүүдийн санхүүгийн эрх, эрх чөлөөг хангах явдал хамгийн чухлаар тэмдэглэгддэг. Иймээс Р.Мөнхтуяа захиралтай “Хаан банк”-ны хамт олонд тусгайлан баяр хүргэж, талархал дэвшүүлье.

Эмэгтэйчүүд эдийн засгийн эрх чөлөө, тэгш эрхээр хангагдаж чадсан цагт л улс төрийн бүрэн эрхээ эдэлж, шийдвэр гаргах түвшинд олуулаа болох боломж бүрдэнэ. Үүний тулд дараах асуудлуудад анхаарах шаардлагатай байна. Нэн тэргүүнд эмэгтэйчүүдэд зориулсан ажлын байр бий болгох, хөдөлмөрийн зах зээлд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Энэ асуудалд хөдөлмөрийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын үйл ажиллагаа онцгой чухал. Санхүүгийн зохицуулах хорооноос 2022 онд баталсан “Компанийн засаглалын кодекс”-оос нээлттэй хувьцаат компаниуд бодлогын баримт бичигтээ гишүүдийн хүйсийн тэнцвэрт байдлыг хангах чиглэлээр заавал тусгаж, мөрдөж ажиллахаар болж байгаа. Энэ мэтээр төр, хувийн хэвшлийн аль алинд нь эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих бодлого шаардлагатай байгаа юм. Энэ чиглэлээр эмэгтэй бизнес эрхлэгчид, энтрепренерүүдийг дэмжих эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх санаачилгыг Улсын Их Хурлын гишүүд гаргаж, ажиллаж байгааг дуулгахад таатай байна.

Хоёрдугаарт, жендерийн мэдрэмжтэй төсөвлөлт, төлөвлөлт хийдэг шинэ жишиг бий болгох хэрэгтэй. Улсын Их Хурлаас 2022 онд баталсан Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах стратеги төлөвлөгөөнд энэ зорилтыг тусгасан. Санхүүгийн зохицуулах хорооноос жендерийн мэдрэмжтэй төсөв бүрдүүлэх саналаа Сангийн яаманд хүргүүлсэн байна. Үүнийг 2024 оны төсвөөс эхлэн мөрдөж ажиллах ёстой. Судалгаа, шинжилгээнд суурилсан санхүүгийн ийм тогтвортой бодлогыг хэрэгжүүлж, санхүүгийн тодорхой дэд бүтэц бий болгох нь чухал юм. Өнөөдөр энэхүү чуулга уулзалтад жендерийн мэдрэмжтэй төсвийн чиглэлээр манлайлан ажиллаж байгаа Сангийн дэд сайд С.Мөнгөнчимэг оролцож байна. 

Банк, санхүүгийн салбарын байгууллагууд хүйсээр ангилсан өгөгдөл болон жендерийн статистик мэдээлэл цуглуулж, үүнийгээ боловсруулж, ашигладаг байх шаардлагатай байна. Ингэснээрээ эмэгтэй бизнес эрхлэгчдэд ээлтэй бодлого дэвшүүлж ажиллах, зээлийн бодлогоо үүнд чиглүүлэх нь нэн чухал байна.

Монголбанкнаас гаргасан мэдээгээр бичил, жижиг, дунд бүх аж ахуйн нэгжийн зээлийн үлдэгдэлд эрэгтэй эзэмшигчтэй аж ахуйн нэгжийнх 60-аас дээш хувийг эзэлж байна. Энэ дүн нь эмэгтэйчүүд зээлийг зохистой ашигладаг, эргэн төлөлтөд илүү хариуцлагатай ханддаг болох нь харагдаж байна. Энд “Жендер бонд”, “Жендерийн мэдрэмж бүхий хүртээмжтэй, ногоон санхүүжилт” зэрэг арга хэмжээг дурдаж болно. Судалгаануудын дүнгээс харахад бичил, жижиг, дунд бизнесийн гол манлайлагчид нь эмэгтэйчүүд байгаа юм. Тэр дундаа оёдол, хөнгөн үйлдвэр, аялал жуулчлал зэрэг “солонгоруулах”, төрөлжүүлэх гээд байгаа эдийн засгийн салбарыг эмэгтэйчүүд авч явдаг, илүү хариуцлагатай байна гэж харагдаж байна.

Дээрх гурван зорилтыг хэрэгжүүлэхэд манай банк, санхүүгийн салбарын эмэгтэйчүүд Та бүхний оролцоо, манлайлал маш чухал гэдгийг эцэст нь тэмдэглэж хэлье.

Улсын Их Хурал Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байгаа, хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлэсэн. Энэ хуулийн төслийг 2023 оны намрын чуулганаар хэлэлцээд, батлахаар төлөвлөж байна. Хуулийн төсөл батлагдсанаар монгол эмэгтэйчүүдийнхээ эдийн засгийн эрх, эрх чөлөөг хангах, шийдвэр гаргах түвшинд жендерийн эрх тэгш байдлыг хангахад томоохон алхам болно гэдэгт итгэлтэй байна.

Ийнхүү Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар “Санхүү банкны эмэгтэйчүүд” II чуулганд оролцогчдод ажлын амжилт хүссэн.

Чуулганы үйл ажиллагаа “Бидний ажил, амьдралын тэнцвэрийг хангах сайн туршлага, санаачилгууд” сэдэвт хэлэлцүүлгээр үргэлжиллээ. Тус хэлэлцүүлгийг МУИС-ийн дэд профессор Г.Уянга чиглүүлж, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Э.Ганхүү, “Төрийн банк”-ны тэргүүн дэд захирал Д.Сугар, “Монгол даатгал” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Л.Төр-Од, “Голомт банк”-ны Байгууллагын хөгжлийн газрын захирал А.Ганчимэг, “Хас банк”-ны Үйл ажиллагааны газрын захирал Л.Зул, “Тэнгэр” үнэт цаасны компанийн ТУЗ-ийн дарга О.Лхагвасүрэн нар панелистаар оролцсон юм.

Дараа нь Монголын банкны холбооны зөвлөх З.Шагдарсүрэн “Харилцагчийн эрхийг хамгаалах банкны үйлчилгээний кодекс” сэдэвт илтгэл, Олон Улсын хэрэглэгчийн туршлагын институтийн гүйцэтгэх захирал Лавилау Батала “Олон улсын дижитал СХ стандарт IDCXS2022” сэдэвт илтгэлийг тус тус танилцуулж, “Харилцагчийн эрхийг хүндэтгэн хамгаалахад кодекс, нэгдсэн стандарт нэвтрүүлэх нь” сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүллээ.

Энэ удаагийн чуулганд НҮБ-ын хүний эрх, эмэгтэйчүүд, хүүхдийн эрхийн асуудлыг хариуцсан суурин төлөөлөгч Матилда Димовска оролцсон юм. Мөн Монголын банкны холбоо, ББСБ-ын холбоо, Үнэт цаасны арилжаа эрхлэгчдийн холбоо, Үл хөдлөх хөрөнгийн бизнес эрхлэгчдийн дээвэр нэгдсэн холбоо зэрэг санхүүгийн салбарын иргэний нийгмийн төлөөллүүдээс гадна МҮХАҮТанхим, Социал Демократ Монголын Эмэгтэйчүүдийн холбооны банк санхүүгийн сонирхлын бүлэг, Даян дэлхийн Монгол эмэгтэйчүүд хамтдаа ТББ, Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооны УЗ-ийн төлөөллүүд оролцож байна.

Түүнчлэн өнөөдрийн чуулганд банкны салбарын 15629, үнэт цаас, даатгал, ББСБ, ХЗХ зэрэг банкны бус санхүүгийн байгууллагуудын 6956, эдийн засаг санхүүгийн төрийн байгууллагуудын 70-90 гаруй хувийг бүрдүүлж буй эмэгтэйчүүд, удирдагч манлайлагчдын төлөөллөөс гадна тогтвортой хөгжил, ногоон санхүүжилт, нийгмийн хариуцлага, жендерийн асуудал хариуцдаг ажилтнууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй ажилтнуудын төлөөлөл, хот, хөдөө орон нутагт ажилладаг манлайлагч эмэгтэйчүүдийн төлөөлөл оролцож байна.

Чуулганаас гаргасан тунхагтаа НҮБ-ын “Хүний эрх ба хариуцлагатай бизнес”-ийн зарчмуудыг банк, санхүүгийн салбарт 2030 он гэхэд бүрэн хэрэгжүүлсэн байх; Санхүүгийн салбарын эмэгтэйчүүдийн ажил, амьдралын тэнцвэрийг хангах чиглэлээр идэвх санаачилгатай ажиллаж буй байгууллагуудын сайн туршлагаас өөрсдийн нөхцөл, боломжид нийцүүлэн даруй хэрэгжүүлж, хүний нөөцийн бодлогодоо албан ёсоор тусгах; Харилцагчийн эрхийг хамгаалах зорилго бүхий “Банкны үйлчилгээний кодекс”, хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг хамгаалах зорилго бүхий “Компанийн засаглалын кодекс”-ыг санхүүгийн салбарын бүхий л үйл ажиллагаанд нэвтрүүлэх уриалгыг санхүүгийн салбарын байгууллагуудад уриалжээ. Харин санхүүгийн салбарын зээлийн эрсдэлийг бууруулах, чанаргүй зээлийг шүүхийн журмаар шийдвэрлэхэд учирч буй томоохон бэрхшээлүүдийн нэг болох хаягжилтын асуудалд төрийн зүгээс анхаарал хандуулж, айл өрх бүрийг 2025 он гэхэд шуудангийн хаяг, хайрцагтай болгох; Төр, хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн түншлэлийг жендерийн мэдрэмжтэй санхүүгийн бүтээгдэхүүний судалгаа, хөгжүүлэлт, туршилт, нэвтрүүлэлтийн чиглэлээр өргөжүүлэхийг Улсын Их Хурал болон Засгийн газарт хандан уриалжээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.



АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд analiz.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан бөгөөд мөн IP хаяг ил гарсан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл бичих





Шинэ мэдээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ7 сар 3. 18:50Банкны тухай, Автотээврийн тухай, Жолоочийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв7 сар 3. 18:47Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны 06 дугаар дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхийг дэмжиж, бие даасан хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсэг байгууллаа7 сар 3. 18:44“Нээлттэй парламент: Эксперт” ахмад үеэс туршлага солилцох “Туршлага бол хүч” уриатай хөтөлбөрийн нээлт боллоо7 сар 3. 18:40Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай, Зөрчлийн тухай, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв7 сар 3. 18:37Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ7 сар 3. 18:33Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ7 сар 3. 18:30УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа: Орчин цагийн төрийн удирдлагын 30 жилийн туршлага, ололт амжилт, сургамжид тулгуурлан хүн төвт үзэл баримтал бүхий төрийн албыг хөгжүүлнэ7 сар 3. 18:28Ч.Төгсдэлгэр: Иргэдийн хүсэлтийн дагуу амьдрах орчныг сайжруулах ажлыг үе шаттай хийнэ7 сар 3. 18:233х3 сагсан бөмбөгийн тамирчид болон дасгалжуулагчид Гавьяат тамирчин цол, медаль хүртээлээ7 сар 3. 0:16Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ7 сар 3. 0:12Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлгээс УИХ дахь АН-ын бүлэг завсарлага авлаа7 сар 3. 0:102024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв7 сар 3. 0:07Боловсролын ерөнхий хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ7 сар 3. 0:03Хотын дарга Х.Нямбаатар Монголын 3x3 сагсан бөмбөгийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчдад орон сууцны батламж гардууллаа7 сар 3. 0:00Ч.Төгсдэлгэр: Авто зогсоолын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхдээ эхний ээлжид оршин суугчдын саналыг авах нь зүйтэй7 сар 2. 23:57У.Өнөрцэцэг: “Саруул” захын хойно гарааш буулгаж, чөлөөлсөн талбайг авто зогсоол, явган хүний зам болгон тохижуулж байна7 сар 2. 23:54Багшийн дээдийн уулзвараас Бөхийн өргөө хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ7 сар 2. 23:52Зайсангийн эцсийн уулзварт Хан-Уул дүүргээс такси үйлчилгээ эрхлэгчдэд зориулан барьсан авто замын арлыг татан буулгана7 сар 2. 23:50“Дээлтэй Монгол” наадам энэ сарын 8-нд болно7 сар 2. 23:47Төсвийн гүйцэтгэл болон Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ7 сар 1. 23:382024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл болон 2025 оны төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв Улсын Их Хурлын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн (2025.07.01) хуралдаан 16 цаг 52 минутад гишүүдийн 63.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, гурван асуудал хэлэлцэхээр тогтов. Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2024 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан болон “Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Сангийн сайд Б.Жавхлан танилцуулга хийлээ. Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлого ба тусламжийн дүн 2024 онд 29 их наяд 670 тэрбум төгрөг, нийт зарлага ба цэвэр зээлийн дүн 30 их наяд 591 тэрбум төгрөг, нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт тэнцэл 2 их наяд 451 тэрбум төгрөгөөр сайжирч, 920 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарсан ба сүүлийн 3 жил дараалан төсвийн алдагдлыг үе шаттайгаар бууруулж ажилласан гэв. Mонгол Улсын нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд тус Байнгын хороонд харьяалагдах Монгол Улсын Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын багцын нийт 51 байгууллагын төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг нэгтгэн гаргасан байна. Улсын төсвийн гүйцэтгэлээр тус Байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын нийт зарлага болон цэвэр зээлийн дүн 211 тэрбум төгрөгийн гүйцэтгэл гарч, үүнээс урсгал зардалд 148.7 тэрбум төгрөг, хөрөнгийн зардалд 62.5 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2024 онд тус Байнгын хороонд харьяалагдах 2 төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн 17 төсөл, арга хэмжээнд 122.5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгож, гүйцэтгэл 53.3 хувьтай гарсан гэв. Үргэлжлүүлэн Байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэл болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын үр дүнд хийсэн аудитын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцуулав. Инновац, цахим бодлогын байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын талаар тоймлон танилцуулав. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2024 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд 14 тайлан нэгтгэгдсэнээс 10 байгууллагын санхүүгийн тайланд дүгнэлт гаргаж, 3 байгууллагыг түүвэрт хамруулжээ. Өргөн нэвтрүүлэг хөгжүүлэх сан тайлант онд гүйцэтгэл гараагүй байна. Аудитаар төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд ‘’Хязгаарлалттай‘’, харьяа 5 байгууллагад “Өөрчлөлтгүй”, 5 байгууллагад ‘’Хязгаарлалттай‘’ дүгнэлт өгчээ. Тэргүүн Шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2024 оны санхүүгийн тайланд 36 тайлан нэгтгэснээс 16 байгууллагын санхүүгийн тайланд дүгнэлт гаргаж, 19 байгууллагыг түүвэрт хамрууллаа. “Хөгжлийн банк” ХХК-д төрийн аудит дүгнэлт гаргаагүй гэв. Аудитаар төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн тайлан нэгтгэсэн тайланд ‘’Хязгаарлалттай‘’, харьяа 13 байгууллагад “Өөрчлөлтгүй”, 3 байгууллагад ‘’Хязгаарлалттай‘’ дүгнэлт өгсөн байна. Дээр дурдсан аудитын дүгнэлтээс үндэслэн анхаарал хандуулах дараах асуудлуудыг Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцууллаа. Төрийн үйлчилгээний e-mongolia цахим үйлчилгээний нэгдсэн порталыг санхүүгийн тайланд бүртгэх, цаашид хөгжүүлэлтийн зардлыг капиталжуулах асуудлыг шийдвэрлэх; Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сангаас олгосон санхүүжилт нь татаасны хэлбэрт шилжиж байгаад анхаарч тус сангийн үйл ажиллагаа, хөрөнгийн зарцуулалтад дүн шинжилгээ хийж, сангийн эх үүсвэрийг дэд бүтэц бүтээн байгуулалтад чиглүүлж, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын ачааллыг бууруулах асуудлыг анхаарахыг танилцууллаа. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт болон Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сангийн хөрөнгөөр бэлтгэсэн бусад эргэлтийн хөрөнгө дансанд бүртгэлтэй хөрөнгийг ашиглагч байгууллагад шилжүүлэх талаар үе шаттай арга хэмжээ авч ажиллах; Худалдан авах ажиллагаа болон Шилэн дансны тухай хуулийн хэрэгжилтийг бүрэн хангах болон төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын хэрэгжүүлсэн хөтөлбөр, хөтөлбөрийн үр дүн, чанар, тоон хэмжээг төсвийн гүйцэтгэлтэй уялдуулан хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийж баталгаажуулах шаардлагатай гэв. Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудад хэрэгжүүлэх дотоод хяналтыг сайжруулах, төрийн аудитын байгууллагаас хүргүүлсэн шийдвэрийн хэрэгжилтийг бүрэн хангуулах үр дүнтэй арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй байгааг Ерөнхий аудитор хуралдаанд танилцуулсан. Сангийн сайдын илтгэл, аудитын дээрх дүгнэлттэй холбогдуулан гишүүд асуулт асуух, үг хэлэх шаардлагагүй хэмээн үзсэн тус төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, холбогдох санал, дүгнэлтээ Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд хүргүүлэхээр шийдвэрлэв. Дараа нь Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Б.Жавхлан төслүүдийн талаар танилцуулсан. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын багцын 2025 оны батлагдсан нийт төсөв 118.4 тэрбум төгрөгөөс 79.6 тэрбум төгрөг болж хөрөнгийн зардлаас 12.4 тэрбум төгрөг, урсгал зардлаас 26.5 тэрбум төгрөг нийт 38.9 тэрбум төгрөг буюу 32.8 хувь буурсан байна. Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөнд туссан төрийн албаны реформын шинэчлэлийн хүрээнд багш, эмчээс бусад төрийн албан хаагчдын орон тоог 9 хувиар бууруулахаар төлөвлөсний дагуу салбарын хэмжээнд нийт 540 орон тоо батлагдсанаас 50 орон тоог бууруулахаар төлөвлөсөн гэлээ. Дараа нь Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангасан гэж дүгнэсэн талаарх аудитын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцуулсан. Хуулийн төсөлд тус Байнгын хороонд хамаарах төсвийн хоёр ерөнхийлөн захирагчийн төсөвт төвлөрүүлэх орлогыг өмнөх төсвөөс өөрчлөлтгүй, зарлагыг 53.9 тэрбум төгрөгөөр бууруулахаар төлөвлөжээ. Байнгын хорооны хуралдаанаар энэхүү төслийг хэлэлцэн шийдвэрлэхдээ дараах асуудалд анхаарал хандуулахыг Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн санал болгов. Төрийн албан хаагчдын тоог чиг үүргийн давхардал, ажлын байрны ачаалалд бүрэн шинжилгээ хийлгүйгээр нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдалтай уялдуулан бүх ТЕЗ нарын орон тоог жигд 9 хувиар бууруулахаар тооцсон нь төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг бууруулж болзошгүй. Иймд ТЕЗ-д өөрийн хариуцсан салбартаа чиг үүргийн шинжилгээ, ажлын байрны ба бүтээмжийн үнэлгээг хийсний үндсэн дээр ажлын ачааллыг оновчтой хуваарилах зорилгоор харьяа байгууллагуудын орон тоонд зохицуулалт хийх эрхийг олгохыг анхаарахыг хүсэв. Төсвийн тодотголтой хамт өргөн мэдүүлсэн Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд “2025, 2026 оны төсвийн жилд өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох болон хүндэтгэн үзэх бусад шалтгаанаар чөлөөлөгдсөн орон тоонд нөхөн томилгоо хийхгүй байх, шинээр ажлын чиг үүрэг, албан тушаалын орон тоо бий болгохгүй байх, ажлын байрны ачааллыг нягтруулах зэргээр цалин хөлсний зардлыг хэмнэх” гэж заажээ. Энэ нь чиг үүргийн судалгааг хийсний үндсэн дээр ажлын ачааллыг нягтруулж орон тоогоо зорилтот түвшин хүртэл нэгэнт бууруулсан байгууллагад сул орон тоонд нөхөн томилгоо хийхгүй байх нь тухайн байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулах, үндсэн чиг үүргээ хэрэгжүүлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүсгэх эрсдэл байгааг анхаарч үзэхийг дүгнэлтээр санал болгожээ. Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нар сул орон тооноос бусад цомхотголд орж буй албан хаагчдад Төрийн албаны тухай хуулийн 62.1.4-т заасны дагуу ажлаас чөлөөлөгдсөний 3 сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн тэтгэмжийн зардал шаардагдахаар байгааг энэ хуулийн төслийн хэлцүүлгийн явцад гарц шийдэл олох хэрэгтэйг мөн дурдсан. Дээрх саналуудаас гадна төсөвт тодотгол хийх нөхцөл үүссэн тохиолдолд төрийн аудитын байгууллагаас аудитын үйл ажиллагааны үе шатны стандартын дагуу хянаж, дүгнэлт гаргахад цаг хугацааны хувьд хязгаарлагдмал байх тохиолдол байнга гарч байгааг анхааралдаа авч, дүгнэлт гарган Улсын Их Хуралд хүргүүлэх зохистой хугацааг Төсвийн тухай хуульд тусгаж өгөх шаардлагатай байгааг хэллээ. Байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээнд Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Номин, Ж.Золжаргал, Т.Мөнхсайхан нар асуулт асууж, ажлын хэсгээс хариулт, тайлбар, мэдээлэл авав. Дараа нь Байнгын хорооны гишүүд төсвийн тодотголтой холбогдуулан зарчмын зөрүүтэй санал гаргах шаардлагагүй хэмээн үзсэн тул холбогдох төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг явуулсан талаарх санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлэхээр боллоо. Нийслэлийн цахим шилжилтийн төслүүдийн талаарх мэдээллийг нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай танилцуулсан юм. Улаанбаатар хотод 2025 оны байдлаар цахим шилжилтийн нийт 8 төсөл арга хэмжээ хэрэгжиж байгаа аж. Улаанбаатар хотын теле камерын нэгдсэн төв байгуулах, авто замыг бүрэн камержуулах төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлийн хэмжээнд шинээр байгуулагдсан нэгдсэн төв болон 9 дүүрэгт теле камерын хяналтын дэд төвүүдийг байгуулж, өндөр хурдны интернэтээр холбожээ. Төвийн 6 дүүрэг нь 40 гегабайт, алсын 3 дүүрэг 100 мегабайтын урсгалаар холбогдсон. Төслийн гүйцэтгэл 97 хувьтай байгаа гэв. Нийслэл дэх автозамын 176 уулзварын 150 дээр төсөл хэрэгжсэнээс 145 нь хэвийн ажиллаж байгаа юм байна. Харин цахилгааны болон шилэн кабелийн гэмтлийн улмаас 5 уулзвар дээр ажил үргэлжилж байгаа гэв. Камержуулсан 150 уулзвар дээр замын хөдөлгөөний 10 төрлийн зөрчлийг илрүүлдэг талаар танилцууллаа. Хоёр дахь төсөл буюу нийтийн тээврийн цахим шилжилтийн талаар мэдээлэл хийлээ. Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийтийн тээврийн салбарын томоохон цахим шилжилтийг хийж байгаа хэмээн тодотгоод нийтийн тээвэрт зөвхөн картаар зорчих бус, олон улсын болон дотоодын бүхий л банкны картаар зорчих боломжтой болгожээ. Мөн аппликэйшн ашиглаж төлбөр төлөхөөс гадна шаардлагатай мэдээллээ авах боломжийг бүрдүүлсэн гэв. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтйг хүрээнд хүн тоологч камер, зорчигч, жолоочийн хяналтын камер, жолоочийн зөрчлийн хянах, дотор хяналтын камерууд, бодит цаг хугацаагаар тухайн автобуснуудыг хянах урд, арын хяналтын камер гэх зэрэг 10-12 хяналтын төхөөрөмжөөр тоногложээ. Үргэлжлүүлэн нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай Улаанбаатар дата центр төслийг танилцуулах үеэр төслүүдийн төсөвт өртөг, хугацаа, зардлын тооцоо гэх зэргийг тодруулах шаардлагын хүрээнд мэдээллийг хойшлууллаа. Үүгээр өнөөдрийн хуралдаан өндөрлөсөн юм хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.7 сар 1. 23:33Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл, 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Байнгын хорооны тогтоолуудыг баталлаа7 сар 1. 23:27Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ7 сар 1. 23:20“Нээлттэй парламент” дадлагажих хөтөлбөрт хамрагдсан оюутнууд батламжаа гардан авлаа7 сар 1. 23:15Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн гишүүнд нэр дэвшигчийн сонсгол боллоо7 сар 1. 23:11Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэлийг хэлэлцэж, Байнгын хорооны тогтоолын төслийг батлав7 сар 1. 23:05“Сэлбэ хотын бүтээн байгуулалтад олон улсаас босгосон 500 сая ам.долларыг үр ашиггүй хадгалсан” гэдэг үндэслэлгүй” гэв7 сар 1. 23:01Үндэсний их баяр наадмын бэлтгэл 80 хувьтай үргэлжилж байна7 сар 1. 22:57Үндэсний их баяр наадмын худалдаа, үйлчилгээний зөвшөөрлийн хүсэлтийг цахимаар авч эхэллээ7 сар 1. 22:53
Эхлэл  Редакцын бодлого  Холбоо барих
ANALIZ.MN © 2025 он. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан.