Цус ойртолтын тод илрэл нь аминч үзэл


10-р сарын 15
10 цаг 45 минут

      Нийгмийн эрүүл мэндийн хүрээлэнгээс хийсэн цус ойртолтын нэг судалгаа бий. Нэлээд хэдэн жилийн өмнөх уг судалгааг анагаах ухааны доктор, хүний их эмч Ц.Энхмаа танилцуулж байв.  Монголчууд өмнө нь ургийн бичиг хөтөлж цус ойртолтоос сэргийлж байж. Малаа дагаж нүүдэллэж, оторлож явдаг ахуй нь ч цус ойртолтын аюулаас холдуулж байсан гэж Ц.Энхмаа доктор ярьж байлаа.

Урьд цагт отор нүүдэл хийж явдаг залуус өөр аймгийн бүсгүйчүүдтэй танилцаж гэр бүл болох явдал их байсан аж. Засаг захиргааны нэгжийн хувьд өнөөдрийнх шиг хэтэрхий жижиг олон аймаг биш дөрвөн аймгийн тогтолцоотой байсан нь эерэг нөлөө үзүүлж байжээ. Гэвч 1925 онд Засгийн газрын нууц тогтоол гарч, монгол хүн угийн бичгээ хөтөлж овгоо хэрэглэхийг хаажээ. Энэ талаар Ц.Энхмаа доктор “Ямар учиртайгаар тийм шийд гарсныг мэдэхгүй. Эрдэмтэн судлаачийн хувьд ухаад бодохоор эртэй, бяртай хэдэн монголыг цус ойртуулах, хүчийг нь сулруулах харь гүрний бодлогын нэг илрэл юм болов уу гэж хардаг” хэмээн ярьж байсан нь санаанд тод үлджээ. Ингээд монголчуудын цус ойртолтоос хамгаалах ухаан гээгдэж эхэлжээ.

Монголчууд аав, ээжийн удмаас есөн үеэс дотогш хүнтэй гэрлэхийг хориглосоор ирсэн нь шинжлэх ухааны үндэстэй байж.

Хүн 32040 генийнхээ 16020 буюу 50 хувийг ааваасаа, үлдсэнийг нь ээжээсээ авдаг аж. Өвөө, эмээгийн хувьд энэ хамаарал хоёр дахин багасна. Тодруулж хэлбэл 8010 генээ өвөөгөөсөө авдаг байна. Үлдсэн 8010 нь эмээгийнх.

Энэ мэтээр хамаарал нь багассанаар 10 дахь үедээ бараг хамааралгүй болж харь элгийн хүнийх шиг болдог юм байна. Генийн сангийн тодорхой хувиар ижил хүмүүс хоорондоо гэр бүл болох нь гажиг төрөлтөөс эхлээд олон үр дагавар авчирдаг гэнэ. Цус ойртолтыг шууд болон алсуур гэж хоёр ангилдаг байна. Цусан төрлийн улс шууд цус ойртолт болдог бол нэг нутаг усныхан хоорондоо гэрлэх нь алсуур цус ойртолт болдог аж. Монголчуудын цус ойртолтыг судлаад үзэхээр нийт цус ойртолтын 97.24 хувийг шууд цус ойртолтын хэлбэр эзэлж байгаа юм байна. 2.74 хувь нь алсуур цус ойртолт гэсэн судалгааны дүн гарчээ.

НЭМХ-ийн судлаачид цус ойртолтыг аймаг бүрээр гаргаснаа танилцуулахад цус ойртолтгүй аймаг байгаагүй юм. Гэхдээ алслагдсан, хүн ам цөөхөн газруудад цус ойртолтын тохиолдол өндөр байгааг тэдний гаргасан статистикаас харж болохоор байсан юм.

Монголчууд өнөөдөр өөрсдөөсөө дээш гурав дахь үеэ мэдэхгүй байгаа нь гашуун нь ч гэлээ үнэн гэж судлаачид хэлсээр ирсэн.

Элэнцийн түвшнээс хуланц өвөг эмгийн түвшний хоорондох үр удам өөр зуураа гэрлэх үзэгдэл түгээмэл ажиглагдаж байгаа гэсэн эмзэглэмээр үнэн бий. Тэр дундаа хуланцын түвшний үр удмууд олноороо гэрлэх болж. Монголчууд гурав дахь үеэ элэнц, дөрөв дэх үеэ хуланц хэмээн нэрийддэг. Тэгэхээр гурваас дөрөв дэх үеийн ах дүү нар гэрлэхэд илэрдэг түвшний цус ойртолт манайд давамгайлж байгаа гэсэн үг. Залуус “Чи бид хоёр цусан холбоогүй” гэсэн ерөнхий таамгаар гэрлэж байгаа гэж судлаачид сануулж байна.

Гэрлэлтийн бүтэц цус ойртолтод нөлөөлж байгаа гэнэ. Хөдөөгийн багийн хүн амын нийт гэрлэлтийг судалж үзжээ. 85.4 хувь нь тухайн багийн уугуул хүмүүс хоорондоо гэрлэж байгаа гэнэ. Нэг сумын уугуул хүмүүс хоорондоо гэрлэх нь мөн өндөр хувьтай байна. Сумын нийт гэрлэлтийн 73 хувийг нэг сумын гэр бүлүүд эзэлж байна гэсэн цочирдом тоо нэлээд хэдэн жилийн өмнө дуулдаж байлаа. Өнөөдөр ч энэ тоо буураагүй хэмээн судлаачид хэлж буй. Цус ойртолтын бас нэг түгшим үнэн гэвэл нэг аймгийнхан хоорондоо гэрлэх явдал ихэссэн нь. Аймгийн хэмжээний гэрлэлтийн хувийг тандаад үзэхэд 86.1 хувь нь нэг аймгийнхан гэр бүл болсон,  өөр баг, өөр сум, өөр аймгаас гэр бүл болох явдал маш цөөхөн хувьтай гарч байсан юм, цөөнгүй жилийн өмнө.

Цус ойртолтын тод илрэл нь аминч үзэл

Цус ойртолт ямар хор уршигтайг хүний генетикийн шинжлэх ухаан аль хэдийнэ тогтоожээ. Цус ойртолтын хэд хэдэн шинж тэмдэг бий аж. Оюун ухаан сэтгэхүйн чадавхийн түвшин буурах, оюуны төрөлхийн болон гүнзгий хомсдолтой төрөх хүүхдийн тоо өсөх нь цус ойртолттой холбоотой юм байна. Мөн дархлаа буурах, аминчхан бодолтой хүмүүсийн тоо өсөх нь ч цус ойртолтын тод хэлбэр гэнэ. Бие бялдрын өсөлт давжаарах ч цус ойртолттой шууд хамааралтай аж.

Шүд нь давхарлаж ургасан хүүхэд, хөгшин хүний төрхтэй ураг, хэл нь салаалсан хүн гээд цус ойртолтоос үүдсэн гажгууд ч манай ажиглагддаг байна.

Цагаан сормуус, үстэй альбиносууд ч цус ойртолтын үр дагавар юм байна. Цус ойртолтоос болж хаан угсаа мөхсөн жишээг ч бий.  Испанийн Хабсбургийн хаан угсаа мөхсөн шалтгааныг Сантъяго хотын их сургуулийн эрдэмтэд судалж үр дүнгээ шинжлэх ухааны томоохон сэтгүүлд гаргажээ. Хабсбургийн хаан угсааны нэгэн үеийн түүхийг харуулсан кино ч байдаг. “Хатан хаан Си Си” гэхээр уншигчид андахгүй. Хабсбургийнхан 1500-1700-гаад он хүртэл 200 гаруй жил хаан төр барьсан хүчирхэг угсаа аж. Энэ хаан угсааны мөхөлд цус ойртолт нөлөөлсөн эсэхийг эрдэмтэд судлаад тийм гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ. Хабсбургийн угсааныхны хувьд дандаа ойр төрлийнхөн хоорондоо гэрлэдэг байж. Филипп I гэдэг хаанаас Хабсбургийн хаан угсаа эхэлжээ. Хамгийн сүүлчийн хаан нь Чарльз II аж. Энэ хооронд 11 цус ойртсон гэрлэлтийг судлаачид илрүүлжээ. Найм нь дандаа үеэлүүдийн гэрлэлт байсан гэнэ. Чарльз II хүртэл цус ойртолтын коэффициент арав дахин өссөн гэсэн тооцоо гарчээ. Сүүлийн хаан Чарльз II 39 насандаа өөд болсон юм байна. Үр хүүхэдгүй, удамшлын хоёр төрлийн эмгэгээр тарчилж байсан, данхар толгойт гэсэн хочтой энэ хаан цус ойртолтын жинхэнэ золиос болсон гэж судлаачид дүгнэжээ.

Цус ойртолтоос үүдсэн гажгийн хэлбэр улам хүндэрч эхэлжээ

Эрүүл мэндийн сайдын 2005 оны 77 тоот тушаалаар ЭХЭМҮТ-ийн дэргэд төрөлхийн согог гажигтай хүүхдийг бүртгэдэг болжээ. Улсын хэмжээнд бүртгэж эхэлсэн гэсэн үг. Төрөлхийн гажиг, согогтой хүүхдүүдийг бүртгэдэг хүмүүс улсын хэмжээнд ямар гажиг согогтой хүүхдүүд төрж байгаа судлаад бүртгэчихэж. Зүрхний гажигтай, уруул сэтэрхий, уруул, тагнай хоёулаа сэтэрхий, зөөлөн тагнай, хүүхэн хэл сэтэрхий, зөөлөн тагнайгүй, өтгөний сүв битүү, хэвлийн урд талын хана хөгжөөгүй, тархи устай, нугас эвэрхий, олон эрхтэн тогтолцооны гажиг хавсарсан хэлбэрээр гэсэн арван төрлийн гажиг бүртгэгджээ. 2005-2009 оны эхний зургаан сарын байдлаар гэхэд л улсын хэмжээнд 689 хүүхэд гажигтай төрсөн байна. Гэхдээ ихэнх аймгийн мэдээлэл бүрэн бус байж. Тэгэхээр үүнээс олон гажигтай хүүхэд төрсөн гэсэн үг. Төрөлхийн согог гажигтай хүүхэд төрөөгүй аймаг байхгүйг судлаачдын гаргасан тооноос харж болохоор. “Хоёр, гурван аймагт л согог гажиг илрээд бусдад нь хоосон бол агаарын бохирдол, химийн бодис, хүнсний аюулгүй байдал гэх мэт тохиолдлын шинж чанартай байхыг үгүйсгэхгүй. Гэтэл бүх аймагт илэрч байгаа нь айхтар дэвсгэр хүчин зүйл байгаа хэрэг” гэж Ц.Энхмаа доктор ярьж байсан удаатай.

Судлаачид цус ойртолтыг уртраг, өргөргөөр нь судлаад гаргаад ирж. Өргөргийн дагуу Хөвсгөлөөс Өмнөговь руу урагшаа явах чиглэлд цус ойртолт нэмэгдэж байжээ. Согог гажигтай хүүхдийн тоо ч үүнийг дагаад өсч байгааг судалгаагаар тогтоожээ. “Хүн амыг цус ойртолтоос гаргах, хамгаалах арга хэмжээг яаралтай авч хэрэгжүүлэхгүй бол согог гажигтай төрж буй хүүхдийн тоог цөөрүүлнэ гэж зүүдлээд ч хэрэггүй болсон” гэсэн судлаачийн үгийг энэ дашрамд онцолъё.

Гажгийн хэлбэр хүндэрч улаан хоолой, цагаан хоолой хоёр нь нийлсэн хүүхэд төрж байжээ. Уруул сэтэрхий, тагнай цоорхойг мэс заслаар аргалж болох ч энэ тохиолдолд яаж ч болохгүй аж. Нүдний төрөл бүрийн хүнд гажигтай хүүхдүүд олноор төрөх болсон, нүдний алим нь төрөлхийн жижигхэн, нүднийх нь алим дотор хальс бий болсон хүүхдүүд ч олноор төрсөн гэх мэдээлэл ч бий. Төрөлхийн согог гажигтай төрж буй хүүхдийн тоо цус ойртолттой шууд шугаман хамааралтай өсч буйг судлаачид онцолсоор ирсэн.

Цус ойртолттой шууд хамааралтай өсч буй өвчний 13 бүлэг бий

Монгол Улс хүн амынхаа өвчлөл нас баралтыг 1996 оноос өвчний олон улсын аравдугаар ангиллын статистик руу оруулжээ. Өвчлөлөө үүний дагуу бүртгэдэг болсон гэсэн үг. Энэ статистикаар бол бүх өвчлөлийг 19 том бүлэгт хуваадаг байна. Цусны эргэлтийн тогтолцооны өвчин гэхэд л дотроо даралт ихсэх, судас хатуурах гээд задраад явчихдаг аж. Энэ өвчнүүдийг арван жилийн хугацаанд судлаад үзэхэд нийт аймаг, суманд ялгаагүй шахуу жигд тархсан байж. Эндээс хүн амын өвчлөлд сүүдэр шиг мөнхөд дагаж явдаг суурь шалтгаан үүссэнийг харж болно гэж судлаачид онцолж байна. Сүүдэр шиг дагаж яваа шалтгаан нь тэднийхээр цус ойртолт аж. 95 хувиас дээш түвшинд цус ойртолт, хүн амын нийт өвчлөл хоёр шууд хамааралтай байна гэсэн цочирдмоор дүгнэлт гарчээ. Цус ойртолттой шууд хамааралтай өсч байгаа өвчний бүлэг гэхэд л 13 байна.

Эх сурвалж: nio.mn


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд analiz.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан бөгөөд мөн IP хаяг ил гарсан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл бичих





Шинэ мэдээ

"Монгол Вагнер"-аар тодорч саатуулагдсан гэх хурандаа З.Төрмандах С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийн талаар ингэж ярьж байжээ1 цаг 13 минутын өмнөТөслийн менежмент болон KPI гүйцэтгэлийн үнэлгээний сургалтад нийслэлийн удирдлага хамрагдаж байна2 цаг 58 минутын өмнөЭрүүл мэндийн салбарт хэрэгжиж буй 768 стандартаас 20 хувь нь шаардлага хангаж байна3 цаг 2 минутын өмнөБарилгын салбарын стандартын хэрэгжилт ба эрх зүйн орчны талаар хэлэлцүүлэг өрнүүллээ3 цаг 22 минутын өмнө“Монголросцветмет” ТӨҮГ-ын нэрийг “Эрдэнэс критикал минералс” болгон өөрчиллөө3 цаг 29 минутын өмнөБаянголын амны 2007 айлын орон сууцны барилгын ажил гуравдугаар сард эхэлнэ3 цаг 34 минутын өмнө“Эрдэнэс Тавантолгой”-н ногдол ашгийг энэ оны хоёр, дөрөвдүгээр сард олгоно3 цаг 37 минутын өмнө“Юань зарна” гэх зарын дагуу холбогдож 50 сая төгрөгөө залилуулжээ4 цаг 58 минутын өмнөО.Алтангэрэл: MCS-ийн Хуулийн хэлтсийн дарга З.Төрмандахыг саатуулсан. Хувийн компани гүйцэтгэх ажил явуулах нь хууль бус6 цаг 18 минутын өмнөХаврын тэргүүн сарын шинийн 4-нөөс төрийн байгууллагуудын ажил үйлчилгээ хэвийн явагдана6 цаг 28 минутын өмнөЧингэлтэй дүүргийн сурагчид усан спортоор хичээллэж эхэллээ8 цаг 17 минутын өмнөУИХ-ын Тамгын газрын албан хаагчид дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх талаар хэлэлцлээ8 цаг 19 минутын өмнөЖо Байдены үеийн бүх прокурорыг халахыг үүрэг болгожээ8 цаг 22 минутын өмнөБаянзүрх дүүрэгт шинэ сургууль ашиглалтад орлоо8 цаг 26 минутын өмнөЦагаан сараар 6-10 хоног амрах санал асуулга авч байна8 цаг 29 минутын өмнөСэрэмжлүүлэг: Мөс цөмөрч суусан автомашиныг татан гаргажээ8 цаг 35 минутын өмнөЛ.Оюун-Эрдэнэ: Эдийн засгийн хөгжлийн зөвлөл гаднын хөрөнгө оруулалт татахад анхаарч ажиллана2 сар 19. 9:47Элчин сайд Ян Вытопилыг хүлээн авч уулзлаа2 сар 19. 8:56Теле камерын хяналтын дэд төвүүдийн албан хаагчдыг чадавхжуулах сургалт энэ сарын 17-21-нд болж байна2 сар 19. 8:54СХД үндэсний мөсний шагайн харвааны аваргуудаа тодруулж байна2 сар 19. 8:47Засгийн газар “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн ногдол ашгийн талаар хэлэлцэнэ2 сар 19. 8:42“Стандартын хэрэгжилт ба эрх зүйн орчин” хэлэлцүүлэг болно2 сар 19. 8:36Хурд хамтлаг “Монгол” нүүдэлчин өвлийн фестивалийн тайзнаа тоглоно2 сар 19. 8:32Цаг агаар: Улаанбаатарт өдөртөө 13 хэм хүйтэн2 сар 19. 8:28Дэд бүтцийн салбарт үүсэж болзошгүй авлигын эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх уулзалт зохион байгууллаа2 сар 18. 17:14Д.Амарбаясгалан: Төрийн үйлчилгээг иргэн төвтэй болгоход анхан, дунд шатны удирдлагуудын оролцоо, хандлага чухал2 сар 18. 17:11Багануурын батарей хуримтлуурын станц төвийн системд 14,210.5 МВт.ц эрчим хүч нийлүүлээд байна2 сар 18. 14:04Маргааш хууль зүйн зөвлөгөө үнэ төлбөргүй өгнө2 сар 18. 13:55ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчнөөр өвчилсөн нэг сэжигтэй тохиолдол бүртгэгдсэн2 сар 18. 12:49Хархорум нь ухаалаг төлөвлөлттэй, улсын зэрэглэлтэй хот байх эрх зүйн үндсийг тогтоов2 сар 18. 12:45
Эхлэл  Редакцын бодлого  Холбоо барих
ANALIZ.MN © 2025 он. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан.