Д.Баярхүү: Монголчуудын ойлгомжгүй нь харин ч ойлгомжтой!


11-р сарын 1
10 цаг 05 минут


        -Сайхан сэтгэлийн оройгүй тэнэглэл гэх үү?

-Сайхан сэтгэлийн зэрлэгшил гэх үү?

Юу бичих гээд этгээд үл ойлгогдох гарчиг сонгов? Олон жил бодож явдагаа л бичье. Бичсээр ч ирсэн. Гэхдээ миний энэ удаагийн нийтлэлийг жиргээ хөгжөөж өглөө гэдгийг хүлээн зөвшөөрнө. Монголчууд, монгол хүн нэг л болж бүтэхгүй байна гэсэн нийтлэлээ жиргээнээс сэдэвлэж зурагжуулж байгаад (2024.10.11) уншигчдад хүргэсэн дээ. Түүний үргэлжлэл гээд авчихаарай.

Монгол Улс 34 жилийн турш шилжилт хийхдээ эцсийг нь үздэггүй, бүр 2050 он руу өртөөлүүлчихсэн. Уг нь өнгөрсөн 34 жилд цоо шинээр мэндлээд төгс төгөлдөр хөгжчихдөг хугацаа нас шүү дээ. Ядуурал гэдэг им тамга нь арилашгүй тогтчихсон, 30%-ийн наана цаана л яваад байдаг.

Улс төрчид нь мянга удирдаад ядуурлыг арилгаж чадахгүй, гараа өргөн бууж өгөхийн босгон дээр дэнжигнэдэг. Нэгэнтээ ядууралтай учраас түүн дээр суурилсан нийгэм-улс төр-сэтгэл зүй-эрх зүйн олон талын харилцаа үүсчихдэг, төр-засаг нь түүнтэйгээ үзэлцэж зууралдсаар нэгэн сонгуулийг өнгөрөөгөөд дараагийн сонгуулиар нөгөө нэг тамтай ажилтайгаа үргэлжлүүлэн зууралддаг. Монголчууд (монгол хүн!) хийх бүтээх үйлсийнхээ хажуугаар айл болгон, хувь хүн болгон өөртөө ямар нэгэн зовлон бүтээгээд, түүнтэйгээ байлдсаар нэгэн насыг бардаг. Баячууд олигархиуд нь өөртөө, гэр бүлдээ зовлон худалдаад авчихдаг, дараа нь тэр зовлонгоо нимгэлэхийн тулд дэргэдээ нэг нэг хуульч, лам тэжээчихдэг, ийм л цикл нийгэмд явах аж. Үнэн үү? Бас л жиргээнээс зурагжуулъя. Номын садан хоёр нөхрийн жиргээний мэргэн үгс.

Баабар:–Монголчууд нийтээрээ бүхий л түүхэндээ өнөөгийнх шиг элбэг хангалуун амьдарч үзээгүй. Гэвч монголчууд нийтээрээ бүхий л түүхэндээ өнөөгийнх шиг гомдолтой, хийрхэлтэй, голонгуй, гутрангуй амьдарч үзээгүй! Яг л хэлчихлээ. Үнэн үү? Би нэмье. Гомдолтой, хийрхэлтэй, голонгуй, гутрангуй, тэгсэн мөртлөө өвчний үүр болтлоо идэж уугаад хоолны хордлого болоод. Адгийн хулгай болох эх орноо тонох өрсөлдөөнд ханцуй шамлаастай. Ойлгомжтой ба ойлгомжгүй нь яг хоршиж байна. Амьдралаа сайжруулаад баахан автомашин хувьдаа авчихсан, төр нь өөгшүүлээд дэмжчихсэн, олон үеэрээ өлөн зэлмүүн өлөв долов явсны харгайгаар машин авч ханадаггүй, улам л даварсаар нэг мэдэхдээ нийслэлээ, хотоо түгжрэлийн там болгочихсон. Бас л ойлгомжтой (машин авч унах гэгээн сайхан хүсэл, гэр бүлээрээ үр хүүхэдтэйгээ тэр машин дотроо жаргая!) ба ойлгомжгүй (нийслэлд нь 10 дахин цөөн машин явах давчуу нарийхан замтай, тиймээс түгжрэлд нөгөө жаргалтай амьдралынх нь ихэнхи цаг яваад өгдөг!) нь зэрэг хоршиж байна. Нэг үгээр “Сайхан сэтгэлийн оройгүй тэнэглэл” нь монгол хүний өдөр тутмын амьдрал, алхах гишгэх тоолонд нь харагдаж байна. “Сайхан сэтгэлийн оройгүй тэнэглэл” нь зам дээрээ харагдаж байна. Өөрөөр юу гэх юм бэ? Тэнэглэл нь зэрлэгшил болоход тун ойрхон байна.

Монгол хүн 100 гаруй жилийн өмнө гадаадын аялагчдын нүдэнд (оросын голдуу) өртөж тэмдэглэгдэж байсан тэр чанараа 100 жил өнгөрчихөөд байхад гээдэггүй ээ. Сайд дарга, гишүүн, олигархи л болохгүй бол нийтээрээ шахуу арчаагүй амьдардаг. Арчаагүй амьдралынхаа буруутнаар хэн нэгнийг, бүр гадаад улсыг тодруулчихсан, тэр буруутгал дээрээ таашаал аваад харааж зүхээд стрессээ тайлчихдаг. Ертөнцийн бүх үзэгдэл, тэр ч бүү хэл өөрийнх нь амьдралын алтан мөч бүхэн үнэ цэнэтэй гэдгийг огт мэдэрдэггүй. Иймд өдөр судрыг аргацааж өнгөрөөдөг. Сайд дарга, гишүүн, олигархи л болохгүй бол ертөнц сөнөж байсан ч падгүй гээд өөрийгөө бүрэн чөлөөлчихсөн. “Эрх мэдэл, мөнгө хүнийг өөрийгөө танихгүй болтол өөрчилдөг” гэсэн мухар сүсэгтэй, тэгж өөрчлөгдсөнийг нь атаархлаараа үзэн ядчихна.

Таны амьд яваагийн зорилго юув гээд асуучихвал “мөнгө” энэ тэр гээд цаашаа нэг их мэргэн үг гарахгүй байх. Тэгэхдээ чин санаа зорилго нь бол хэл үггүй идэж уугаад, бааж шээгээд, нойр бүтэн хоноод, гар утсаа маажаад зогсож байх нь амьд яваагийн зорилго нь мөн шүү дээ, сайд дарга, гишүүн, олигархи л болохгүй бол шүү!

Жиргээнээс. Нөгөө л ойлгомжгүй нь ойлгомжтой гэдгээ нотлохоор сэтгэгдлүүд. Монгол хүний ажлын соёлыг л заагаад байна:– Булганд амьдарч байгаа канад айл, зөгий үржүүлдэг Томоко, ногоо тарьдаг солонгос эр зэргээс би ингэж дүгнэв. Монголд хөдөлмөрлөж чадвал хаана ч сайхан амьдарч болох нээ гэж; – Бид чинь бэлэн хоол, эсвэл залилж хурдан мөнгө олох арга л бодохоос хөдөлмөрлөөд мөнгө олоод сайхан амьдарна гэж бодохыг хүсдэггүй хүмүүс. Соц нийгэм бидний ахмад үеийг ажилгүй сургасны дээр улс төрд байсан хүмүүс хэрхэн залилж амьдрахыг энэ 30 жил үеийн үед өвлүүлсэн; – Бие биенийхээ бөгсийг ухаад л, хэн нэгэнд худалдагдаад л, өлөв долов хийгээд явсаар байгаа бид юунд хүрхэв зайлуул. Сэтгэлгээний хувьсгал хийж хууль хүчний байгууллагууд жинхэнэ утгаараа ажиллаж эхэлсэн цагт бид хөгжих байх; – Монголчуудад бизнесийн ойлголт байхгүй байна. Юм хийсэн ч өрхийн аж ахуйгаас хэтэрж сэтгэхгүй гэжээ. Дээр нь Л.Энх-Амгалан сайдын УИХ-д хэлсэн урмыг үгсийг шүүрээд авчихмаар санагдлаа. Хөдөлмөрийн бүрэн чадвартай нөхдөд хүнсний талон өгч байж болохгүй ээ нөхөд өө, хөдөлмөрлөх чадвартай байж хүнсний талоноор амьдардаг байж болохгүй ээ гээд хөдөөгийн 100 орчим сум хүнсний талоноос татгалзлаа. Ингэж татгалзсан сумдад ЖДҮ хөгжүүлэх зээл олгоноо, ажлын байрыг дэмжинээ гэв.

Жиргээнээс бас нэгэн мэргэн үгсийг эшлэе:–Соцализмын үед хайран сайхан оюутан насаа коммунизмын онол уншиж өнгөрүүлсэндээ харамсдаг. Хувьдаа малгүй, машингүй, уран, алт, зэс, мал махаа Орос руу вагон вагоноор гаргаад өөрсдөө гэдэс толгойндоо оочирлож боолын амьдралаар амьдарч байснаа амархан мартах дуракууд байх юм аа гэжээ.

Яг л хэлж. Социализм сайхан байсан гэдэгчүүдээс асууя. Өнөөгийнх шиг элбэг хангалуун амьдарч байсан уу гэж? Бүх юм гачлантай, хомсдолтой. Орос дэлгүүрийн пропуск гэж тэнгэрийн умдаг атгахтай адил. Жилийн 4 улиралд нийслэл нь мах сүүний хомсдолтой. Хавтгай тэгшхэн нэг хэмийн цалин ба орлоготой. Одоо баян ядуугийн ялгарал нь хэрээс хэтэрчихсэн тул атаархал нь буцлаад бургилаад гараад ирсэн болохоос биш социализм нь тэгшхэн хомс нийгэм байсны хүчинд атаархлаа дарж байсан шиг байгаа юм. Нам, эвлэл, үйлдвэрчин, пионерын байгууллага, дээр нь НАХЯ оролцоод маш том хяналтын сүлжээ байсны хүчинд ажилгүйдэл гайгүй байсан байх. Тэрхүү хяналтын сүлжээг ардчилал тас цохиод амьдрах, амьдралаа өөрөө хүссэнээрээ зохиох өргөн эрх олгочихсон чинь ажилгүй арчаагүй нь дэндээд ядуурчихсан дүр зураг л надад харагддаг. Өөрөөр юу гэх юм? Социализмын материал-техникийн бааз байгуулаад мандуулж явсан ард түмэн ардчиллын буянаар капитализмд биш, ихэнхи нь буцаж ухраад феодализм руу орчихсон. Бат-Үүл янзтай гоё бичжээ.

Манай хөгжилд юу саад болж байгаа вэ? Зөвлөлтийн коммунистууд монголчуудын үндэсний үзлийг 70 жил бяц дарж байв. Ингэж дарагдсан үндэсний үзэл нь 90 онд чөлөөлөгдөхдөө галзуурал маягтай юм болж хувирсан. Уул тахиж хар сүлд хийсгэсэн мухар сүсэг, дэлхийг занаж зүхсэн баатруудын бүжигтэй наадам, этник урлагтай холилдож заваарсан төрийн ёслол. Гандан руу хуйлран гүйж байгаа экс коммунистууд, бизнесээ лам багшид даатгах луйварчид гээд бөөн гажиг.

Ер нь коммунист суртал,үндсэрхэг үзэл хоёр нийлж урвалд орж хийрхэл болохоороо рациональ байдлыг коллапс сүйрэл болгодог аж! Уул уурхай дээрээ л найрлаж байна даа. Тэргүй бол яана? Ядахдаа улстөрчид гэж нуль демагогууд!

Социализмаа эргэж санаашран мөрөөдөөд, өнөөгийн Оросоос СССР-ийг хайгаад, Цэдэнбал-Брежневийн тостой цаг үе мөдгүй гэж сүсэглэдэг хижээл ахмад насны монголчууддаа, Хятадад жинхэнэ социализм байна хэмээн битүүхэн горьддог нөхөддөө учирлаж хэлэхэд “Та бол эх орон ч хүн биш. Та зүгээр л Oрос, Хятад хоёрт хэрэгтэй тэнэг монгол хүн!” гэчихье, бүү гомдоорой. Энэ улсад төрж өсөөд одоо хижээл нас руугаа явж байгаа жирийн иргэний өчил үгс гээд авчих. Би хатуу хэллээ. Гэхдээ яалт ч үгүй үнэн.

 

                                                                                                                              Д.Баярхүү

Эх сурвалж: sonin.mn


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд analiz.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан бөгөөд мөн IP хаяг ил гарсан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл бичих





Шинэ мэдээ

3х3 сагсан бөмбөгийн тамирчид болон дасгалжуулагчид Гавьяат тамирчин цол, медаль хүртээлээ7 сар 3. 0:16Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ7 сар 3. 0:12Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлгээс УИХ дахь АН-ын бүлэг завсарлага авлаа7 сар 3. 0:102024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв7 сар 3. 0:07Боловсролын ерөнхий хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ7 сар 3. 0:03Хотын дарга Х.Нямбаатар Монголын 3x3 сагсан бөмбөгийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчдад орон сууцны батламж гардууллаа7 сар 3. 0:00Ч.Төгсдэлгэр: Авто зогсоолын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхдээ эхний ээлжид оршин суугчдын саналыг авах нь зүйтэй7 сар 2. 23:57У.Өнөрцэцэг: “Саруул” захын хойно гарааш буулгаж, чөлөөлсөн талбайг авто зогсоол, явган хүний зам болгон тохижуулж байна7 сар 2. 23:54Багшийн дээдийн уулзвараас Бөхийн өргөө хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ7 сар 2. 23:52Зайсангийн эцсийн уулзварт Хан-Уул дүүргээс такси үйлчилгээ эрхлэгчдэд зориулан барьсан авто замын арлыг татан буулгана7 сар 2. 23:50“Дээлтэй Монгол” наадам энэ сарын 8-нд болно7 сар 2. 23:47Төсвийн гүйцэтгэл болон Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ7 сар 1. 23:382024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл болон 2025 оны төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв Улсын Их Хурлын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн (2025.07.01) хуралдаан 16 цаг 52 минутад гишүүдийн 63.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, гурван асуудал хэлэлцэхээр тогтов. Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2024 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан болон “Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Сангийн сайд Б.Жавхлан танилцуулга хийлээ. Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлого ба тусламжийн дүн 2024 онд 29 их наяд 670 тэрбум төгрөг, нийт зарлага ба цэвэр зээлийн дүн 30 их наяд 591 тэрбум төгрөг, нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт тэнцэл 2 их наяд 451 тэрбум төгрөгөөр сайжирч, 920 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарсан ба сүүлийн 3 жил дараалан төсвийн алдагдлыг үе шаттайгаар бууруулж ажилласан гэв. Mонгол Улсын нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд тус Байнгын хороонд харьяалагдах Монгол Улсын Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын багцын нийт 51 байгууллагын төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг нэгтгэн гаргасан байна. Улсын төсвийн гүйцэтгэлээр тус Байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын нийт зарлага болон цэвэр зээлийн дүн 211 тэрбум төгрөгийн гүйцэтгэл гарч, үүнээс урсгал зардалд 148.7 тэрбум төгрөг, хөрөнгийн зардалд 62.5 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2024 онд тус Байнгын хороонд харьяалагдах 2 төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн 17 төсөл, арга хэмжээнд 122.5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгож, гүйцэтгэл 53.3 хувьтай гарсан гэв. Үргэлжлүүлэн Байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэл болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын үр дүнд хийсэн аудитын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцуулав. Инновац, цахим бодлогын байнгын хороонд харьяалагдах төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын талаар тоймлон танилцуулав. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2024 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд 14 тайлан нэгтгэгдсэнээс 10 байгууллагын санхүүгийн тайланд дүгнэлт гаргаж, 3 байгууллагыг түүвэрт хамруулжээ. Өргөн нэвтрүүлэг хөгжүүлэх сан тайлант онд гүйцэтгэл гараагүй байна. Аудитаар төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд ‘’Хязгаарлалттай‘’, харьяа 5 байгууллагад “Өөрчлөлтгүй”, 5 байгууллагад ‘’Хязгаарлалттай‘’ дүгнэлт өгчээ. Тэргүүн Шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2024 оны санхүүгийн тайланд 36 тайлан нэгтгэснээс 16 байгууллагын санхүүгийн тайланд дүгнэлт гаргаж, 19 байгууллагыг түүвэрт хамрууллаа. “Хөгжлийн банк” ХХК-д төрийн аудит дүгнэлт гаргаагүй гэв. Аудитаар төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн тайлан нэгтгэсэн тайланд ‘’Хязгаарлалттай‘’, харьяа 13 байгууллагад “Өөрчлөлтгүй”, 3 байгууллагад ‘’Хязгаарлалттай‘’ дүгнэлт өгсөн байна. Дээр дурдсан аудитын дүгнэлтээс үндэслэн анхаарал хандуулах дараах асуудлуудыг Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцууллаа. Төрийн үйлчилгээний e-mongolia цахим үйлчилгээний нэгдсэн порталыг санхүүгийн тайланд бүртгэх, цаашид хөгжүүлэлтийн зардлыг капиталжуулах асуудлыг шийдвэрлэх; Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сангаас олгосон санхүүжилт нь татаасны хэлбэрт шилжиж байгаад анхаарч тус сангийн үйл ажиллагаа, хөрөнгийн зарцуулалтад дүн шинжилгээ хийж, сангийн эх үүсвэрийг дэд бүтэц бүтээн байгуулалтад чиглүүлж, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын ачааллыг бууруулах асуудлыг анхаарахыг танилцууллаа. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт болон Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сангийн хөрөнгөөр бэлтгэсэн бусад эргэлтийн хөрөнгө дансанд бүртгэлтэй хөрөнгийг ашиглагч байгууллагад шилжүүлэх талаар үе шаттай арга хэмжээ авч ажиллах; Худалдан авах ажиллагаа болон Шилэн дансны тухай хуулийн хэрэгжилтийг бүрэн хангах болон төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын хэрэгжүүлсэн хөтөлбөр, хөтөлбөрийн үр дүн, чанар, тоон хэмжээг төсвийн гүйцэтгэлтэй уялдуулан хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийж баталгаажуулах шаардлагатай гэв. Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудад хэрэгжүүлэх дотоод хяналтыг сайжруулах, төрийн аудитын байгууллагаас хүргүүлсэн шийдвэрийн хэрэгжилтийг бүрэн хангуулах үр дүнтэй арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй байгааг Ерөнхий аудитор хуралдаанд танилцуулсан. Сангийн сайдын илтгэл, аудитын дээрх дүгнэлттэй холбогдуулан гишүүд асуулт асуух, үг хэлэх шаардлагагүй хэмээн үзсэн тус төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, холбогдох санал, дүгнэлтээ Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд хүргүүлэхээр шийдвэрлэв. Дараа нь Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Б.Жавхлан төслүүдийн талаар танилцуулсан. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайдын багцын 2025 оны батлагдсан нийт төсөв 118.4 тэрбум төгрөгөөс 79.6 тэрбум төгрөг болж хөрөнгийн зардлаас 12.4 тэрбум төгрөг, урсгал зардлаас 26.5 тэрбум төгрөг нийт 38.9 тэрбум төгрөг буюу 32.8 хувь буурсан байна. Монгол Улсын хөгжлийн 2026 оны төлөвлөгөөнд туссан төрийн албаны реформын шинэчлэлийн хүрээнд багш, эмчээс бусад төрийн албан хаагчдын орон тоог 9 хувиар бууруулахаар төлөвлөсний дагуу салбарын хэмжээнд нийт 540 орон тоо батлагдсанаас 50 орон тоог бууруулахаар төлөвлөсөн гэлээ. Дараа нь Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл нь Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангасан гэж дүгнэсэн талаарх аудитын дүгнэлтийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн танилцуулсан. Хуулийн төсөлд тус Байнгын хороонд хамаарах төсвийн хоёр ерөнхийлөн захирагчийн төсөвт төвлөрүүлэх орлогыг өмнөх төсвөөс өөрчлөлтгүй, зарлагыг 53.9 тэрбум төгрөгөөр бууруулахаар төлөвлөжээ. Байнгын хорооны хуралдаанаар энэхүү төслийг хэлэлцэн шийдвэрлэхдээ дараах асуудалд анхаарал хандуулахыг Ерөнхий аудитор С.Магнайсүрэн санал болгов. Төрийн албан хаагчдын тоог чиг үүргийн давхардал, ажлын байрны ачаалалд бүрэн шинжилгээ хийлгүйгээр нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдалтай уялдуулан бүх ТЕЗ нарын орон тоог жигд 9 хувиар бууруулахаар тооцсон нь төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг бууруулж болзошгүй. Иймд ТЕЗ-д өөрийн хариуцсан салбартаа чиг үүргийн шинжилгээ, ажлын байрны ба бүтээмжийн үнэлгээг хийсний үндсэн дээр ажлын ачааллыг оновчтой хуваарилах зорилгоор харьяа байгууллагуудын орон тоонд зохицуулалт хийх эрхийг олгохыг анхаарахыг хүсэв. Төсвийн тодотголтой хамт өргөн мэдүүлсэн Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд “2025, 2026 оны төсвийн жилд өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох болон хүндэтгэн үзэх бусад шалтгаанаар чөлөөлөгдсөн орон тоонд нөхөн томилгоо хийхгүй байх, шинээр ажлын чиг үүрэг, албан тушаалын орон тоо бий болгохгүй байх, ажлын байрны ачааллыг нягтруулах зэргээр цалин хөлсний зардлыг хэмнэх” гэж заажээ. Энэ нь чиг үүргийн судалгааг хийсний үндсэн дээр ажлын ачааллыг нягтруулж орон тоогоо зорилтот түвшин хүртэл нэгэнт бууруулсан байгууллагад сул орон тоонд нөхөн томилгоо хийхгүй байх нь тухайн байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулах, үндсэн чиг үүргээ хэрэгжүүлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүсгэх эрсдэл байгааг анхаарч үзэхийг дүгнэлтээр санал болгожээ. Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нар сул орон тооноос бусад цомхотголд орж буй албан хаагчдад Төрийн албаны тухай хуулийн 62.1.4-т заасны дагуу ажлаас чөлөөлөгдсөний 3 сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн тэтгэмжийн зардал шаардагдахаар байгааг энэ хуулийн төслийн хэлцүүлгийн явцад гарц шийдэл олох хэрэгтэйг мөн дурдсан. Дээрх саналуудаас гадна төсөвт тодотгол хийх нөхцөл үүссэн тохиолдолд төрийн аудитын байгууллагаас аудитын үйл ажиллагааны үе шатны стандартын дагуу хянаж, дүгнэлт гаргахад цаг хугацааны хувьд хязгаарлагдмал байх тохиолдол байнга гарч байгааг анхааралдаа авч, дүгнэлт гарган Улсын Их Хуралд хүргүүлэх зохистой хугацааг Төсвийн тухай хуульд тусгаж өгөх шаардлагатай байгааг хэллээ. Байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээнд Улсын Их Хурлын гишүүн Ч.Номин, Ж.Золжаргал, Т.Мөнхсайхан нар асуулт асууж, ажлын хэсгээс хариулт, тайлбар, мэдээлэл авав. Дараа нь Байнгын хорооны гишүүд төсвийн тодотголтой холбогдуулан зарчмын зөрүүтэй санал гаргах шаардлагагүй хэмээн үзсэн тул холбогдох төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг явуулсан талаарх санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлэхээр боллоо. Нийслэлийн цахим шилжилтийн төслүүдийн талаарх мэдээллийг нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай танилцуулсан юм. Улаанбаатар хотод 2025 оны байдлаар цахим шилжилтийн нийт 8 төсөл арга хэмжээ хэрэгжиж байгаа аж. Улаанбаатар хотын теле камерын нэгдсэн төв байгуулах, авто замыг бүрэн камержуулах төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлийн хэмжээнд шинээр байгуулагдсан нэгдсэн төв болон 9 дүүрэгт теле камерын хяналтын дэд төвүүдийг байгуулж, өндөр хурдны интернэтээр холбожээ. Төвийн 6 дүүрэг нь 40 гегабайт, алсын 3 дүүрэг 100 мегабайтын урсгалаар холбогдсон. Төслийн гүйцэтгэл 97 хувьтай байгаа гэв. Нийслэл дэх автозамын 176 уулзварын 150 дээр төсөл хэрэгжсэнээс 145 нь хэвийн ажиллаж байгаа юм байна. Харин цахилгааны болон шилэн кабелийн гэмтлийн улмаас 5 уулзвар дээр ажил үргэлжилж байгаа гэв. Камержуулсан 150 уулзвар дээр замын хөдөлгөөний 10 төрлийн зөрчлийг илрүүлдэг талаар танилцууллаа. Хоёр дахь төсөл буюу нийтийн тээврийн цахим шилжилтийн талаар мэдээлэл хийлээ. Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийтийн тээврийн салбарын томоохон цахим шилжилтийг хийж байгаа хэмээн тодотгоод нийтийн тээвэрт зөвхөн картаар зорчих бус, олон улсын болон дотоодын бүхий л банкны картаар зорчих боломжтой болгожээ. Мөн аппликэйшн ашиглаж төлбөр төлөхөөс гадна шаардлагатай мэдээллээ авах боломжийг бүрдүүлсэн гэв. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтйг хүрээнд хүн тоологч камер, зорчигч, жолоочийн хяналтын камер, жолоочийн зөрчлийн хянах, дотор хяналтын камерууд, бодит цаг хугацаагаар тухайн автобуснуудыг хянах урд, арын хяналтын камер гэх зэрэг 10-12 хяналтын төхөөрөмжөөр тоногложээ. Үргэлжлүүлэн нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай Улаанбаатар дата центр төслийг танилцуулах үеэр төслүүдийн төсөвт өртөг, хугацаа, зардлын тооцоо гэх зэргийг тодруулах шаардлагын хүрээнд мэдээллийг хойшлууллаа. Үүгээр өнөөдрийн хуралдаан өндөрлөсөн юм хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.7 сар 1. 23:33Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл, 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Байнгын хорооны тогтоолуудыг баталлаа7 сар 1. 23:27Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ7 сар 1. 23:20“Нээлттэй парламент” дадлагажих хөтөлбөрт хамрагдсан оюутнууд батламжаа гардан авлаа7 сар 1. 23:15Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн гишүүнд нэр дэвшигчийн сонсгол боллоо7 сар 1. 23:11Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэлийг хэлэлцэж, Байнгын хорооны тогтоолын төслийг батлав7 сар 1. 23:05“Сэлбэ хотын бүтээн байгуулалтад олон улсаас босгосон 500 сая ам.долларыг үр ашиггүй хадгалсан” гэдэг үндэслэлгүй” гэв7 сар 1. 23:01Үндэсний их баяр наадмын бэлтгэл 80 хувьтай үргэлжилж байна7 сар 1. 22:57Үндэсний их баяр наадмын худалдаа, үйлчилгээний зөвшөөрлийн хүсэлтийг цахимаар авч эхэллээ7 сар 1. 22:53100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, шинэчилнэ7 сар 1. 22:51“Мишээл Экспо” орчмын явган хүний замын засвар, шинэчлэлийн ажлыг Үндэсний их баяр наадмаас өмнө дуусгана7 сар 1. 22:49Х.Цогцэцэг: Багахангай дүүргийн нэгдүгээр хороонд үерийн байгууламж, цэцэрлэг хэрэгтэй6 сар 30. 22:35“Эхлэл брэнд” ХХК-д 3150 ам.метр газрыг үйлчилгээтэй орон сууц зориулалтаар эзэмшүүлэх гэрчилгээг гардууллаа6 сар 30. 22:32Нархан хотхоноос “Home Plaza” хүртэл 430 метр нийтийн эзэмшлийн зам талбайг чөлөөлж, явган хүний замыг өргөтгөн, стандартад нийцүүлнэ6 сар 30. 22:30Дүнжингарав худалдааны төвийн авто замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ6 сар 30. 22:27Монгол Улсын 2024 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл болон төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ6 сар 30. 22:24Монгол Улсын 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл, 2025 оны төсвийн тодотголын төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв6 сар 30. 22:20Төсвийн тодотголын төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, Харьяатын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ6 сар 30. 22:16
Эхлэл  Редакцын бодлого  Холбоо барих
ANALIZ.MN © 2025 он. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан.