УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийг хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.
УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Сонгууль дөхөж байсан учраас МАН-ынхан гурилын татварыг байхгүй болгосон. Үүний үр дүнд хямд гурил идээд, сонгуульд ялалт байгуулсан. Ялчихсан учраас буцаад татвартай болгож байна. Евразийн эдийн засгийн хэлэлцээрт орохоор гурилын татвар нь тэглэгдэнэ. Тэгэхээр яах юм бол. Импортын гурилыг татваргүй болгож дотоодын гурилын үйлдвэр, тариаланчдыг асуудалд оруулчихаад одоо буцаагаад татвартай болгох гэж байна.
Коммунистууд нэг алхам урагшаа, хоёр алхам хойшоо гэдэг зарчим дээр ажилладаг. Сайн шийдвэр гаргачихаад түүнийгээ засах маягаар улам доройтуулдаг. Хүнс хөдөө аж ахуйн салбарт асар их хөрөнгө зарцуулдаг. Атарын 4, Цагаан алт хөтөлбөрийн хүрээнд нийт 1.6 их наяд төгрөгийн зээл олгож байгаа. Гэхдээ манай Ховд аймагт нэг ч төгрөгийн зээл гараагүй.
Хүнс, хөдөө, аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр: Евразийн эдийн засгийн холбоотой хийх түр гэрээнд гурил ороогүй. Атарын 4, Цагаан алт хөтөлбөрийн хүрээнд нийт 1.6 их наяд төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээл аж ахуйн нэгжүүдэд олгож байгаа. Арилжааны 10 банктай хариуцлагын гэрээ хийгээд энэ зээлийг олгож байгаа. Өмнөх шигээ сайд мэдэж нэг төгрөгийн зээл гаргахгүй.
УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: ЖДҮ-ийг дэмжих зээл гэж энэ оны төсөвт 30 орчим тэрбум төгрөг суулгасан. Үүний 10 тэрбум нь танай тойрогт оччихсон бусдыг нь хохироогоод байж байгаа. Бүх зүйлийг будилуулдаг байж том, том юм яриад байх хэрэггүй.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан: Ж.Энхбаяр сайд аа, өнгөрсөн 7 хоногт Увсын тариаланчид надтай ирж уулзсан. Зээлэнд хамрагдах гэж ирсэн Д.Амарбаясгалантайгаа очиж уулз гээд Хөдөө аж ахуйн яамнаас явуулсан байна лээ. Б.Пүрэвдорж гишүүний ярьж байгаа зүйл үндэслэлтэй шүү. Зүүн бүсийн гишүүд бас үүн дээр асуудал яриад яваад байсан. Та үүн дээр тайлбар хийгээч.
Хүнс, хөдөө, аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр: Гишүүд ээ, би ямар нэгэн аж ахуйн нэгжид зээл олго гэж хэлж чадахгүй. Хуулиар хориглогдсон. Бусдад давуу байдал олгосон асуудалд унана. Өмнө нь тэгж явдаг байсан байж магадгүй. Арилжааны банкууд хариуцлагаа хүлээгээд зээл олгож байгаа. УИХ бодлогын зээл гарга гэж шийдвэр гаргаж өгвөл зохион байгуулахад бэлэн байна. Энэ газар илүү өг, үүнд анхаар гэж хэлэх боломж байхгүй.
УИХ-ын гишүүн Х.Баасанжаргал: Татвартай болговол улаан буудай болон гурилын чанар хэрхэн сайжрах вэ. Хяналтаа хэрхэн тавих вэ. Дотоодын улаан буудайн 70 хувь, импортын улаан буудайн 9.5 хувь нь шаардлага хангахгүй байна гэсэн судалгаа байна. Дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжээд байхад чанарын шаардлага хангахгүй байгааг яах вэ. Импортоор оруулж ирэх гурил нь сайн гэсэн судалгаа байна. Дотоодын гурилын үйлдвэрүүдийн тоо цөөрөөд байна. Үүнийг хэрхэн зохицуулах вэ. Баяжуулсан гурил яагаад хийхгүй байна вэ?
ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр: Баяжуулсан хүнсний тухай хууль гэж бий. Баяжуулсан болон баяжуулаагүй бүх гурилыг гаалийн татвараас чөлөөлсөн. Тэгэхээр үндэсний үйлдвэрүүд үйл ажиллагаагаа зогсоосон. Гурилын үйлдвэрүүд цөөрч байгаа нь өрсөлдөөн ширүүн байна л гэсэн үг. Одоогоор 9 үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байна, хоёр нь зогсоосон. Тав нь 15-20 хүчин чадлаараа ажиллаж байгаа, байдал хүнд байна гэдгээ мэдэгдсэн. 2-3 үйлдвэр нь тогтвортой байдлаа хангаж байна. Өөрөөр хэлбэл, үйлдвэрлэлийн хүчин чадлынхаа 40 хувийг алдаад байна. Хүнсний хувьсгалын үр дүнд дотоодод гурилын хэрэгцээ 100 хувь хангадаг байсан бол өдгөө 60 хувь дотоод, 40 хувиа гадаадад зах зээлд алдаад байна. Энэ байдлаараа үргэлжилбэл дотоодын гурил үйлдвэрлэл тэсэж үлдэх бололцоогүй. Чанарын хувьд манайх хамаагүй сайжирсан. Тасралтгүй сайжирч байгаа. Төрөл баяжиж байгаа. Тариаланчид хамгийн сүүлийн үеийн технологийг ашиглаж, улаан буудайн чанар ч сайжирч байна. Нарийн боовны зах зээл хэрхэн өсөж байгааг та бүхэн ч харж байгаа байх.
УИХ-ын гишүүн Х.Баасанжаргал: Татвар тэглэхээс өмнө гурилын үйлдвэрийн зах зээл хумигдаж цөөрсөөр монопол тогтож буй нь харагдаж байна. Өмнө нь 37 үйлдвэртэй байсан бол 2019 онд 11 болсон. Одоо 9 байна гэж байна.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан: 37 үйлдвэртэй байснаа 2019 онд 11 үйлдвэр болтлоо буурсан. Үнэ тогтоодог монопол зах зээл бий болчихсон. Өмнө нь үгсэн хуйвалдаж гурилын үнэ өсгөж байгаа асуудлаар шүүх дээр шийдвэрлүүлэхээр хоёр жил болж байв. Дотоодын үйлдвэрлэл муу байна, дотоодын үйлдвэрлэл байх ёсгүй гэх нэг ч гишүүн байхгүй. Гол нь зах зээлээ яаж зохицуулах юм бэ.
Гурилын зах зээл олигарх хэлбэрээр яваад байгаа нь үнэн. Энэ бүгдийн цаана төр хэрэглэгчийн эрх ашгийг л хамгаалах ёстой. Үйлдвэртэй байхад хэрэглэгчид үнэтэй бүтээгдэхүүн хэрэглэж болно гэж бид асуудалд хандаж болохгүй. Үнийн өсөлтийг хэрхэн зохицуулах вэ гэдэг л асуудал байна. 2023 онд гурилын үйлдвэрүүд нийт хүчин чадлынхаа 33 хувьд л ажилласан. Татвартай байх үед. Харин татваргүй болоод 2024 онд 25 хувийн хүчин чадлаар ажилласан. Хөнгөлөлттэй зээл тусламжийг өгч, үр дүнд нь олон үйлдвэр гарч ирсэн. Харамсалтай нь өнөөдөр бодит байдалд 25-30 хувийн хүчин чадлаар л ажиллаж, үйлдвэрлэж байна. Гэтэл үүнийг татвар тэглэсэнтэй холбож тайлбарлаад гурилын үйлдвэрүүд дампуураад унаж байгаа мэтээр ярих нь зохисгүй. Гурилын үйлдвэрүүдээ хамгаалах ёстой. Гэхдээ хэрэглэгчийн эрхээ хэрхэн хамгаалах вэ.
Чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна.
Эх сурвалж: Пүрэвдагва БУЛГАН itoim.mn
Facebook
Twitter
Youtube
“Татвар”-ын Д.Энхбат: Б.Хурцаас уучлалт гуйж байна
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Элчин сайд Коринн Пэрера Да Силваг хүлээн авч уулзлаа
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам байгуулагдсаны 100 жилийн ойг тохиолдуулан төрийн дээд цол, одон, медаль гардууллаа
УИХ-ын 2025 оны хаврын ээлжит чуулганы нэгдсэн хуралдааны 04 дүгээр сарын 17-ны өдрийн ирцийн мэдээ
Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүнд нэр дэвшүүлэх Төрийн албан хаагчийн төлөөллийг сонгон шалгаруулах зар
Монгол Улсад хавсран суух Элчин сайд нар Итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барилаа
Засгийн газар нийгэм, эдийн засагт өгөөжөө өгөх хувийн хэвшлийн төсөлд дэмжлэг үзүүлнэ
Сэтгэгдэл бичих