Б.Жаргалан: Нийслэл мега төслүүдийнхээ 20 хувьд дотоодын аж ахуйн нэгж оруулна гэж байгаа нь хэнийг доромжилж байгаа юм ~ Analiz.mn

УИХ-ын гишүүн Б.Жаргалантай ярилцлаа.

-Нийслэл олон мега төсөл хэрэгжүүлж байна. Энэ хэрээр төсөв нь ч урьд өмнө байгаагүй нэмэгдсэн. Гэтэл энэ төслүүдээ ихэнхийг нь хятад компаниараа гүйцэтгүүлэхээр байгаа. Энэ зөв үү?

-Нийслэл урд өмнө нь байгаагүй их санхүү, төсөвтэй ажиллаж байгаа. Улсаасаа илүү мега төсөл хэрэгжүүлнэ гэсэн зорилготой байгаа юм шиг байналээ. Харамсалтай нь тэнд хяналт байхгүйгээс гадна эдийн засгийн үр ашгийн тооцоо, хотоо ирээдүйд хэрхэн яаж төлөвлөж байна вэ гэдэг алсын том зураг ч харагдахгүй байна. Өрийн ачааллыг нэмэгдүүлэх, ер нь эдийн засгийн гажуудлыг бий болгох төслүүд яваад байна. Нэгд, Туулын хурдны замд эхлээд 1.9 их наяд төгрөгийн өртөгтэй тендер зарласан. Гэтэл тэр тендерээ цуцлаад дахиад 300, 400 тэрбумаар нэмэгдүүлээд 2.4 их наяд болггод дахин тендер зарласан. Сэлбэ дэд төв дээр нийт 36 багц тендер зарлах юм гэсэн. Үүнээс эхний хоёрыг нь зарласан. Эхний хоёр багц л гэхэд нийлбэр дүнгээрээ 800, 900 тэрбум төгрөг. Сэлбэ дэд төвийн газар чөлөөлөлтөд 2025 оны төсвийн тодотгол дээр 500 тэрбум төгрөг тавьж, газар чөлөөлөх ажлыг нь хийсэн. Одоо нийслэлийн гаргасан 500 сая ам.долларын бондоор орон сууц барих гээд эхний хоёр багцын тендер зарлачихаад байгаа. Гэтэл тэр тендерүүдэд нь дан хятад компани орж байна. Манай улс чинь уг нь барилга бариад сурчихсан улс ш дээ. Барилгын салбар хаа очиж өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд хөл дээрээ зогсчихсон, монголчууд орчин үеийн гоё сайхан барилга барьдаг болсон. Гэхдээ хөөрхий манай барилгын компаниуд санхүүгийн эх үүсвэр дутмагийн улмаас бартертай ч гэдэг юм уу, хүнд нөхцөлд үйл ажиллагаа явуулж орон сууцаа барьж байгаа. Гэтэл хүүтэй зээлсэн бэлэн мөнгө байхад гаднын компани оруулж ирээд байгааг огт ойлгохгүй байгаа. Энэ талаар нийслэлээс асуухад “нийслэлээс хэрэгжүүлж байгаа төслийн 20 хувь дээр үндэсний компаниудыг оруулна” гээд байгаа. 20 хувь гэдэг чинь хэнийг доромжилж байгаа хэлбэр вэ. 100 төгрөг тутмын 20 төгрөгийг монголчууддаа өгөөд, 80 төгрөгийг хятадуудад өгнө гэсэн бодлого хийгээд байна.

Төрийн хөрөнгө оруулалтын суурь зарчим бол зөвхөн бүтээн байгуулалт хийхээс гадна эдийн засгийн эргэлтийг бий болгоод дотоод зах зээл, аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжих, мөнгөний эргэлтийг бий болгох үүрэгтэй байдаг. Гэтэл бид бүтээн байгуулалт хийж байна. Түүнийг хэн гүйцэтгэх нь сонин биш, хятадаас компани оруулж ирээд хийлгэчихье гэж байгаа нь улам л дотоодынхоо зах зээл, үндэсний аж ахуй нэгжүүдээ боомилж байгаа хэрэг. Тиймээс энэ асуудалд маш их шүүмжлэлтэй хандаж байгаа. Мөн нийслэлийн энэ их төсөл, төсөв, санхүү УИХ-ын хяналтаас гадуур яваад байна. Дээрээс нь НИХТ-ын сонгуульд МАН үнэмлэхүй ялалт байгуулсан. Тэгэхээр хяналт тавих субъект ч байхгүй. Нийслэлийн иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах ч хүнгүй боллоо. Бид бүгд л нийслэлийн оршин суугчид тэгэхээр иргэд бид хамтдаа нийлж эдгээр асуудалд хяналт тавиад явмаар байна гэсэн зарчмын байр суурьтай байгаа.

-Нийслэлийн төсөв, хэрэгжүүлж байгаа төслүүдэд УИХ хяналт тавих хууль эрх зүйн боломж байдаггүй юм уу?

-Би бол төсвийн тодотгол хийх ёстой. Эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндэрч байхад хугацаа алдахгүй тодотгол хийх ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Тэр хүрээнд нийслэл дээр явж байгаа төслүүд, нийслэлийн төсвийг ярьсан ч болно.

-Нийслэлээс хэрэгжүүлж байгаа бусад төслүүдэд ямар алдаа гэдэг юм уу, нэг талыг барьсан шийдвэрүүд байна вэ?

-Нийслэл улсаасаа олон мега төслүүдтэй болчихсон гэж дээр хэлсэн. Маш өндөр дүнтэй төслүүдийг нэгэн зэрэг хэрэгжүүлэх гэж байна. Магадгүй түүхий эдийн үнэ унаж байгаа, эдийн засаг удааширч магадгүй үед нэгэн зэрэг том төслүүд хэрэгжүүлэх шаардлага байна уу, үгүй юү гэдгийг бид нийтээрээ бодох ёстой. Нэгэн зэрэг баахан нүх ухаад орхимооргүй байна. Эсвэл ТЭЗҮ гэж баахан өндөр үнэтэй цаас үйлдвэрлэмээргүй байна. Тиймээс даруйхан асуудлуудаа эрэмбэлээд, УИХ тодорхой чиглэлийг Засгийн газар, бусад байгууллагуудад өгөх ёстой гэж хараад байна.

-Сэлбэ дэд төвийн газрыг улсын төсвөөс 500 тэрбум төгрөг гаргаад чөлөөлчихлөө. Энэ газрыг барилгын аж ахуйн нэгжүүддээ зараад барилга, орон сууцаа бариулчихгүй төр яагаад өөрөө барилга барих гээд байна вэ. Эсвэл нийслэлийнхний хэлж байгаагаар хэтэрхий том төсөл учраас заавал төр оролцох ёстой юм уу?

-Би үүнийг ерөөсөө ойлгохгүй байгаа. Хувийн компаниудын тухайд газар чөлөөлөх маш хүндрэлтэй байдаг. Харин төр чөлөөлсөн газраа аж ауйн нэгжүүддээ зарчихаж болж байна шүү дээ. Хувийн компаниуд угаасаа газраа худалдаж л авч байгаа. Тиймээс тодорхой дүнгээр зараад тэр мөнгөөрөө нэмж газар чөлөөлөөд явах боломжтой. Харин нийслэлээс төлөвлөлтийг нь маш сайн заагаад өгөх ёстой. Тухайлбал, гудамж тайлбай, нийтийн эзэмшлийн газар нь хаана байх, ямар стандарттай байх гэх мэт хот төлөвлөлтийн асуудлуудаа заагаад өгч болно. Ийм бүрэн боломж байхад төр заавал өөрөө барилга барина гэнэ. Ер нь өнгөрсөн найман жилийн алдаа дутагдал бол чөлөөт эдийн засгаа, хувийн хэвшилд суурилсан зах зээлээ устгаад төр бүгдийг хийдэг болчихлоо. Төр бүгдийг хийгээд байвал бусад нь яаж амьдарч, эдийн засгаа яаж тэлэх юм бэ. Эдийн засгаа тэлнэ гэдэг бол хувийн хэвшлийн нуруун дээр л явах ёстой юм. Төр аж ахуйн нэгжүүдтэйгээ өрсөлдөөд яваад байж болохгүй.

-Нийслэл зээл аваад, дээр нь төсвийн мөнгийг үр ашиггүй зарцуулах нь ганц Х.Нямбаатар даргын асуудал биш, бүх нийслэлчүүдэд хамаатаай асуудал болчихоод байна л даа. Анхнаас нь хяналт тавиад, зөв бодлого бариад, оновчтой төслүүд хэрэгжүүлээд явах нь чухал байх?

-Тийм ээ, энэ бол нийслэлчүүдэд бүгдэд нь хамаатай асуудал. Нийслэлийн асуудлыг шүүмжлэхээр манай дарга нар хүлээж авч чадахггүй, өөр янз бүрийн субеьктив зүйл яриад байна. Гэтэл бид эцсийн бүлэгтээ адилхан л зорилготой гэж бодоод байгаа. Бүгд иргэдээ төлөөлж сонгогдсон, нэг хотод амьдарч байна. Тэр утгаараа яаж хамгийн үр дүнтэйгээр, богино хугацаанд энэ бүх асуудлуудаа шийдэх вэ гэдэг хүсэл эрэмлзлэл Улаанбаатар хотын иргэн бүрд байгаа. Түүнийгээ нээлттэй яриад юу нь болж байна, юу нь болохгүй байна гэдгээ яримаар байна. Уг нь ирэх гурван жилд бүх асуудлаа шийдье л гээд байгаа шүү дээ. Утаагүй ч болчих боломж байна. Түгжрэлээ ч шийдчихэж болж байна. Түүнээс бид зөвхөн юмыг шүүмжлэх байдлаар асуудалд хандаагүй гэдгийг хэлмээр байна.

-Ярилцсанд баярлалаа.

Эх сурвалж: Лхагважаргал ОДОНЧИМЭГ itoim.mn

Б.Жаргалан: Нийслэл мега төслүүдийнхээ 20 хувьд дотоодын аж ахуйн нэгж оруулна гэж байгаа нь хэнийг доромжилж байгаа юм

Сэтгэгдэл бичих

Шинэ мэдээ

Б.Жаргалан: Нийслэл мега төслүүдийнхээ 20 хувьд дотоодын аж ахуйн нэгж оруулна гэж байгаа нь хэнийг доромжилж байгаа юм

Санал болгох

Сэтгэгдэл бичих

Шинэ мэдээ